دانلود پاورپوینت بررسی بادگیر در معماری ایران

دانلود پاورپوینت بررسی بادگیر در معماری ایران

تاریخ ایجاد 17/04/2015 12:00:00 ق.ظ    تعدادبرگ: 59 اسلاید بهمراه تصاویر و نقشه   قیمت: 7000 تومان	تعدادمشاهده  14
بادگیر از مظاهر و سمبلهای تمدن ایرانی است دقیقا معلوم نیست اولین بادگیر در کدام شهر ایران ساخته شده ولی سفرنامه نویسان قرون وسطی بیشتر از بادگیرهای شهرهای کویری و گرم و خشک مانند یزد و گناباد و طبس نام برده‌اند کاریز و بادگیر و خانه‌های گنبدی بدون تردید از نمادهای تمدن ایرانی است هر سه کلمه بصورت معرب به زبان عربی نیز راه یافته قنات - بادجیر و بادکیر و قبه و قبعه معرب‌های فارسی کلمات فوق هستند.   اولین بادگیر ها در یزد خودنمایی کردند.سیستم کاری بادگیرها بهاین نحو می باشد که هوای جاری بیرون از خانه را به داخل خود می کشند و با تشت های آبی که درون آنها تعویه شده ، هوا را خنک و سبک می کنندو به داخل خانه هدایت می کنند.   در کشور ما در طی قرون متمادی تمام ساختمان‌ها با توجه به اقلیم و شرایط محیطی ساخته می‌شده است. آفتاب، باد، رطوبت، سرما و گرما و به طور کلی شرایط آب و هوایی و جغرافیایی، تاثیر مستقیمی در معماری سنتی ایران در مناطق مختلف داشته است.   بارزترین روش تهویه طبیعی ساختمان بادگیر است. بادیگرهایی با اشکال مختلف در بسیاری از شهرهای مرکزی و جنوبی ایران بر حسب سرعت و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شده‌اند. از نام‌های باستانی و گوناگون آن مانند واتفر، بادهنج، باتخان، خیشود، خیش‌خان، خیشور، ماسوره و هواکپ‌ برمی‌آید که پدیده‌ای بس کهن است.   باد پس از برخورد با سطوح فوقانی به دالان‌هایی هدایت می‌شود که با سطح آب داخل حوض‌خانه برخورد کرده (مثل بادگیر باغ دولت آباد یزد) و فضای داخلی اتاق را خنک می‌کند و در مناطق مرطوب باد فقط از کانال‌های خشک عبور می‌کند (مثل بادگیرهای بنادر جنوبی) و فضای اتاق را تهویه می‌کند.   وضع خاص اقلیمی ایران که هوای بخش عمده ای از آن خشک و بخش دیگری گرم و نیم مرطوب است عامل اساسی در پیدایش و کاربرد شیوه های مختلف برای کاستن دما در داخل فضاهای مسکونی بوده است . معماران ایرانی در طراحی خانه ها به عامل استفاده از سطح سایة بیشتر در فصل گرما و عایق بندی بدنه و سقف در برابر نفوذ گرما و نیز ایجاد جریان هوا در داخل بنا توجه فراوان داشته اند. چنانکه در ناحیة خشک و گرم جنوب ، در شهرهایی چون دزفول و شوشتر، از وسیلة خنک کنندة بسیار مؤثری بهره جسته اند که آن را شوادان * می نامند، در بسیاری از نواحی دیگر ایران ، بادگیر رایجترین وسیله ای است که برای تهویه به کار می رود. معماران ایرانی برای جابجا کردن هوا در داخل فضاهای بسته و کاستن دما، به بادهای گوناگونی که در نجدِ ایران می وزد و به استفاده از نیروی مؤثر آن ، توجه کرده و برای بهره جستن از آن بادگیر را ابداع نموده اند. جهت وزش باد و ارتفاع آن از سطح زمین و زمان و دورة وزش و عوامل دیگر در پدید آوردن گونه های مختلف بادگیر نقش اساسی داشته است . استفاده از بادگیر به طور عمده در ناحیة مرکز و جنوب ایران و ساحل خلیج فارس و ناحیة خراسان ، بویژه در شهرهایی چون یزد و کاشان و بم و ابرقو و جهرم و طبس رایج است . انواع بادگیر. بادگیرها را برحسب چند عامل می توان تقسیم بندی و بررسی کرد:   1. شکل برشِ میله . یا بدنة بادگیرها به اشکال مربع و مستطیل و هشت ضلعی ساخته می شود. بدنة چهارگوش و هشت گوش بیشتر مناسب مناطقی است که در آنها بادهای ملایم و متنوع می وزد و امکانِ گرفتن باد از جهات مختلف وجود دارد. بدنه های مستطیل نیز مناسب ناحیه هایی است که جهت وزش باد در فصل گرما از یک سو و به طور معمول از شمالِشرقی به جنوبِ غربی است . بدین دلیل ، دراین گونه مناطق میله را مستطیل می سازند تا دهانه ای که باد را مستقیماً می گیرد، سطح تماس بیشتری داشته باشد.   2. تعداد و انواع دهانه . بادگیرها برحسب تعداد دهانه به دو دستة کلّیِ یک دهانه و چهاردهانه تقسیم می شوند. بادگیرهای یک دهانه خود به سه نوع تقسیم می شوند: الف) در منطقه هایی که غالباً در آنها گردباد و طوفانهای شدید می وزد، بادگیرها را یک دهانه می سازند وبه طور معمول دهانه روبه کوهستان و اغلب به سوی شمال شرقی است و سقف آنها را برای مقاومت در برابر گردباد، به صورت خرپُشته می سازند؛ ب) در کرانه های خلیج فارس بادگیرها یک دهانه و خرطومی شکل است . دهانه پشت به دریاست و بادِمرطوب برخاسته از دریا را درون بنا به جریان می اندازد و هوای داخل را سبک می کند. در بندرعباس در چند مورد کوشیده اند تا با کندن چاهِ آب در زیر این بادگیرهای مکنده ، هوای خنک چاه را بالا بیاورند و فضای داخل را بیشتر قابل تحمل کنند؛ ج) روی خانه ها و آب انبارهای بعضی از شهرها چون تهران و کاشان بادگیرهای «مضاعف » هست . تعداد آنها بسته به بزرگی آب انبارها، گاهی به شش می رسد. دهانه های این بادگیرها روبه جهات مختلف است و از هرطرف که باد بوزد، به داخل آب انبار کشیده می شود و از بادگیر یا بادگیرهای دیگر هوای داخل به بیرون رانده و جریان برقرار می شود. بنابراین ، یک میله یا دو میله کار بادگیر را می کند و میله یا میله های دیگر کار هواکش را. معماران ، این گونه بادگیرها را «بده و بستان » می نامند. بادگیرهای چهاردهانه ، بیشتر در شهرهای مرکزی و حاشیة کویر دیده می شود و گذشته از کاربرد اصلی آنها که خنک کردن داخل بناست ، به زیبایی و جلوة فضای عمومیِ معماریِ شهر نیز می افزاید. در میناب و قشم نیز چند بادگیر چهاردهانه و هشت تَرْک هست که تقسیمات داخل میله کارِ بادگیر و هواکش را همزمان انجام می دهد و هوا را از داخل بنا یا آب انبارها به جریان می اندازد. با آنکه بادگیرهای مضاعف قدرت زیادی دارند، گاهی بر روی بناهای بزرگ ، بویژه آب انبارهای حجیم ، از یک تا شش بادگیر چهاردهانه ساخته می شود (نمونة آن آب انبار شش بادگیرة یزد است).   3. تعداد اشکوب . بادگیر دو اشکوبه یکی از انواع بادگیرهای ایرانی است . این نوع بادگیر حجیم است و در منطقه هایی ساخته شده که در آنجا سطح وزش باد متغیراست . برای آنکه بتوانند از بادِ منطقه که گاه بالاتر یا پایینتر می وزد بهره بجویند، دو بادگیر را روی هم و بادگیر زیرین را با سطح بزرگتر و بادگیر بالایی را با سطح کوچکتر ساخته اند (نمونه آن در یزد و ابرقو وجود دارد).   4. ساختمان داخل میله . برای کشاندن بادِ خوش به درون و راندن هوای گرم و آلوده به بیرون ، داخل میله را با تیغه ها و پرّه های آجری مورب تقسیم می کنند. باد پس از ورود از یکی از دهانه ها بر اثر برخورد با دیواره و پرّه های واقع در مسیر آن دهانه به پایین کشیده می شود. بر اثر ورود باد، هوای آلوده و گرم از طریق شبکه های دیگرِ بادگیر، که پشت به جهت وزش باد دارند، به بالا و بیرون می رود.   5. تیغه و دریچة بادگیر. معمولاً در دهانة بادگیرها تیغه هایی عمودی به موازات یکدیگر قرار دارد که به گونه ای زیبا آنها را شکل داده وتزیین کرده اند. نقش اصلی و فنی این تیغه ها تنظیم فشار باد است . انتهای بالای میلة بادگیر، روی بامِ بنا یا کنارِ بدنة دیوار قرار دارد و در داخل فضاهای مسکونی ، دیوارة مشبکی از کاشی یا چوب جلو دهانه نصب شده است تا به زیبایی داخل بنا لطمه نزند. گاه نیز در این محل چیزی شبیه پنجره قرار می دهند که می توان آن را باز و بسته کرد. در سقف شاه نشین بناهای بزرگی که بادگیرهای دو اشکوبه دارد، زیر هر یک از مَجراهای بادگیر، دریچه ای چهارگوش قرار می دهند که می توان آن راباز و بسته کرد.   6. تعیین بلندی میلة بادگیر. تعیین بلندی میلة بادگیر و محل دهانه های آن از نظر فنی اهمیت فراوان دارد. معماران بادگیر از نردبانهای دو طرفه بالا می روند و از برخورد باد به لاله های گوشِ خود و با تجربه ای که در این کار دارند، ارتفاع مطلوب و مطبوع باد و براساس آن ، بلندی میله و محل دهانه ها و ارتفاع آن را طوری تعیین می کنند که بتوان از بیشترین و بهترین بازده بهره مند شد.       بادگیر های ایران   مردم ایران همیشه برای مقابله با سختی های طبیعت راههای بسیار هوشمندانه ای اختراع می کردند که بعد از گذشت صد ها سال هنوز کارایی خود را از دست نداده اند و حتی امروز هم قابل استفاده هستند. یکی از این اختراعات بادگیر های ایران هستند که هنوز در جای جای شهر های کویری دیده می شوند و جزئی جدا نشدنی از چشم اندازهای این شهرها هستند.   نکته بسیار مهم در مورد بادگیر ها اینست که این بادگیر ها تنها با بهره گرفتن از شرایط محیطی استفاده از خصوصیات جوی منطقه و بدون استفاده از هیچگونه انرژی اضافه همان کاری را انجام می دهند که امروز ایر کاندیشن ها در بناهای ما انجام می دهند.   در حقیقت این بادگیر ها با استفاده از اختلاف دمای روز و شب و تغییر وزن هوا ایجاد برودت در ساختمان عمل می کنند.   این بادگیر ها در تمام مناطق کویری ایران دیده می شوند مگر در مناطقی که شهر در دره قرار گرفته که معمولا هوای خنک تری دارد یا در مناطقی که طوفان های سخت یا بادهای بسیار گرم دارد. محل قرار گیری این بادگیر ها در ساختمان بسته به اندازه ساختمان و شکل آن در هر بنا متفاوت است. در شهر هایی که باد مناسب تنها از یک جهت می وزد دریچه های بالایی بادگیر تنها از به یک جهت باز هستند و از سه طرف دیگر بسته هستند.   بادگیر ها مثل دودکشهایی هستند که یک سر آن در زیر بنا و سر دیگر آن در ارتفاع مناسبی بالاتر از سطح بام قرار دارد و در قسمت بالایی شکافهایی برای ورود هوا تعبیه شده است.در پایین معمولا دریچه بادگیر به روی مخزن آبی باز می شود که آب آن از قنات تامین می شود. و گاهی نیز این بادگیر ها را بر روی آب انبار ها می سازند که برای خنک و تازه نگه داشتن آب داخل آنها استفاده می شده است.   در قسمت پایین بادگیر که معمولا داخل یک سرداب یا شاه نشین که ارتفاعی کمتر از سطح زمین دارند، محلی برای نشستن افراد و نگهداری غذاهای فاسد شدنی در طول تابستان تعبیه می شود.   در حقیقت کل عمل بادگیر بر تغییر درجه هوای شب و روز، وزش باد و دمای کم خاک پایین تر از سطح زمین شکل گرفته است و این تفاوت وزن هوا سبب ایجاد مکش و ایجاد جریان باد مناسب در داخل ساختمان می شود و گردش باد در نقاط مختلف بنا با باز کردن و بستن دریچه های بادگیر قابل کنترل است. و مخزن آبی هم که معمولا در پایین این بادگیر ها تعبیه می شود تاثیر بسیار زیادی در ایجاد رطوبت در هوای داخل بنا دارد که در مناطق گرم و خشک بسیار مهم خواهد بود.   اگر شما هم تجربه دیدن این بادگیر ها را داشته باشید حتما متوجه خواهید شد هوا و خنکی مطبوعی که این بادگیر ها ایجاد می کنند بسیار دلپذیر است به به هیچ وجه قابل مقایسه با کولر های امروزی ما نیست.   اختراع معماران قدیم ما آنقدر جالب و کارامد است که امروز کشورهای پیشرفته دنیا که مساله استفاده از سوخت برایشان بسیار مهم است از این روش در تهویه های ساختمان های خود استفاده می کنند.       بادگیر، میراث گذشته   طبیعی ترین روش تهویه،بادگیر است که بر حسب سرعت و جهت باد طراحی شده‌اند.   حرکت هوا را به دلیل اختلاف فشار جو باد گویند. باد روی زمین عامل مهمی در تبادل دما، رطوبت و انتقال ذرات معلق است. این امر در ایجاد شرایط آسایش انسان یا اخلال در آن نقش مهمی دارد. جا به جایی هوا در بالا بردن سطح کارآیی ذهنی و فیزیکی افراد و کاهش میزان ابتلا به بیماری‌ها بسیار موثر است. همچنین می‌تواند عاملی در کاهش مصرف سوخت‌های فسیلی باشد. اهمیت باد در طرح و ساخت محیط مسکونی از دیرباز مورد توجه بوده است. ارسطو چهار قرن قبل از میلاد و ویترویرس معمار روسی یک قرن قبل از میلاد از روش استفاده باد در معماری و شهرسازی صحبت می‌کنند.   میراث گذشته   در کشور ما در طی قرون متمادی تمام ساختمان‌ها با توجه به اقلیم و شرایط محیطی ساخته می‌شده است. آفتاب، باد، رطوبت، سرما و گرما و به طور کلی شرایط آب و هوایی و جغرافیایی، تاثیر مستقیمی در معماری سنتی ایران در مناطق مختلف داشته است.   بارزترین روش تهویه طبیعی ساختمان بادگیر است. بادیگرهایی با اشکال مختلف در بسیاری از شهرهای مرکزی و جنوبی ایران بر حسب سرعت و جهت باد مطلوب طراحی و اجرا شده‌اند. از نام‌های باستانی و گوناگون آن مانند واتفر، بادهنج، باتخان، خیشود، خیش‌خان، خیشور، ماسوره و هواکپ‌ برمی‌آید که پدیده‌ای بس کهن است.   باد پس از برخورد با سطوح فوقانی به دالان‌هایی هدایت می‌شود که با سطح آب داخل حوض‌خانه برخورد کرده (مثل بادگیر باغ دولت آباد یزد) و فضای داخلی اتاق را خنک می‌کند و در مناطق مرطوب باد فقط از کانال‌های خشک عبور می‌کند (مثل بادگیرهای بنادر جنوبی) و فضای اتاق را تهویه می‌کند.   انواع بادگیر   بادگیرها از لحاظ شکل بیرونی چند دسته هستند. ساده‌ترین نوع بادگیر یک جناحی است و بسیار کوچک و محقر بر فراز محفظه‌ای، مانند سوراخ بخاری در پشت بام ساخته می‌شود در این روش برای پرهیز از گزند گردبادها و طوفان‌های سنگین، بادگیر را فقط در جهت بادهای خنک و نسیم‌های مطبوع می‌سازند و جبهه‌های دیگر آن را می‌بندند. در برخی موارد بادگیرهای یک طرفه را پشت به بادهای شدید و آزاردهنده می‌سازند و در واقع این بادگیر عملکرد تهویه و تخلیه هوا را انجام می‌دهد.   ابعاد آن نسبت به سایر انواع کوچک‌تر و شکل آن اولیه‌تر است. این مسیر مورب (که در بالای بام دیده می‌شود) پس از اتصال به کانال عمودی داخل دیوار و پنجره خروجی داخل ساختمان مانند بخاری در یک ضلع اتاق قرار می‌گیرد و تهویه را انجام می‌دهد. این نمونه بیشتر در منطقه سیستان و قسمتی از شهرستان بم دیده می‌شود.   نوع دوم، نوع دو طرفه که دارای دو وجه روبه‌روی یکدیگر و با پنجره‌های بلند و باریک بدون حفاظ ساخته می‌شود و در قسمت داخلی ساختمان به شکل یک یا دو حفره در طاقچه دیده می‌شود. این نمونه در سیرجان و به ندرت در کرمان دیده می‌شود.   بادگیر نوع سوم سه جناحی است و دو نوع دارد، سه جناحی متصل و سه جناحی منفصل (اشکم دریده) .در این نمونه می‌توان به تفکیک از یک یا دو یا سه جبهه استفاده کرد. البته استفاده از این نوع بادگیر نادر است.   نوع چهارم، بادگیرهای چهار طرفه است که به شکل کامل و مفصل‌تر از انواع دیگر ساخته شده‌اند و معمولا داخل کانال‌های آن با تیغه‌هایی از آجر یا چوب یا گچ به چند قسمت تقسیم می‌شوند. در بعضی از نمونه‌ها در زیر کانال بادگیر حوض به نسبت بزرگ و زیبایی می‌ساخته‌اند که هوای خشک و دارای گرد و غبار پس از برخورد با آب با جذب رطوبت خنک و گرد و غبار آن جدا و هوای اتاق (حوضخانه) در گرمای تابستان بسیار مطبوع می‌شده است. در مناطقی که امکان ایجاد حوضخانه در طبقه همکف وجود نداشته است آب قنات را در زیر زمین جاری و نمایان می‌کرده‌اند و امتداد کانال بادگیر نیز تا روی این جریان آب ادامه می‌یافته است. این فضاها (سرداب‌ها) محل تجمع اهالی خانه در بعد از ظهرهای تابستان بوده است. این نمونه در یزد، کرمان و بوشهر و... دیده می‌شود.   در شهرستان یزد و برخی قسمت‌های مرکزی ایران بادگیرهای چند وجهی (معمولا هشت وجهی و حتی گاهی مدور) معمول است که نوع پنجم بادگیرها را تشکیل می‌دهد. علت ساخت این گونه بادگیرها وجود بادهای مطلوبی است که از هر طرف وزش داشته و تیغه‌های کانال می‌تواند از هر جهت باد را گرفته و به داخل مسیر هدایت کند. بادگیر چپقی نوع ششم بادگیرهاست که به جای فضای مکعبی شکل خارجی، سازنده از ایجاد چند لوله خم‌دار (زانو مانند) برای حجم خارجی بادگیر استفاده کرده است، اما کانال‌ها و قسمت‌های داخلی مانند نمونه‌های چند طرفه است این نوع بادگیر تنها در سیرجان دیده شده است. نماسازی بادگیرها خود از ویژگی‌های خاصی برخوردار است و در نهایت ظرافت به وسیله‌ آجرکاری و یا گچ‌بری ساخته می‌شود. در این جا لازم است از بادگیر مضاعف، بادگیر دواشکوبه و بادگیر حفره‌ای نیز نام برد. در شیراز نیز بادگیرهایی کم و بیش دیده می‌شود که به عنوان نمونه می‌توان از بادگیر ارگ و آب انبار کریم‌خان زند یاد کرد.   چشم‌انداز آینده   با ورود معماری مدرن و به ویژه استفاده از تاسیسات مکانیکی به تدریج نقش اقلیم در ساختمان‌ها کم‌رنگ شد اما از نیمه دوم قرن گذشته که اقلیم و حفظ محیط زیست پیوسته مورد توجه قرار گرفت استفاده از فناوری همگون با محیط طبیعی، بازیافت ضایعات صنعتی و استفاده از انرژی‌های پاک مانند انرژی خورشید، باد و آب اهمیت بسیاری یافتند. در زمینه معماری نیز از این زمان توجه به محیط زیست و تلاش برای طراحی ساختمان‌های اقلیمی و معماری همساز با اقلیم آغاز شد.   امروزه می‌توان از بادگیر به عنوان مکمل سیستم تهویه و برودت ساختمان استفاده کرد. به وسیله بادگیر می‌توان در مواقعی از سال شرایط آسایش را با تهویه طبیعی تامین کرد و تنها زمانی که باد دیگر نتواند پاسخگوی نیاز ساکنان باشد باید از تاسیسات مکانیکی بهره گرفت. حسن فتحی معمار مصری که تلاش فوق‌العاده‌ای برای تلفیق معماری سنتی و تکنولوژی روز خود انجام داده است، از یک پمپ آب در داخل کانال بادگیر ساختمان‌هایش استفاده می‌کرد که با ایجاد فواره‌ای در روزهایی که هوا گرم و پرگرد و غبار بود، هم از میزان گرما و هم از میزان گرد و غبار می‌کاست.   علاوه بر موارد گفته شده، طرح‌های دیگری در سایر کشورها که با تکیه به تهویه طبیعی طراحی شده به عنوان مثال در مرکز فروش بلوواتر انگلیس هوای تازه از طریق دنباله‌ای از بادگیرهای مخروطی با ارتفاع دو متر تامین می‌شود این بادگیرها روی بام سوار شده‌اند تا هوای خنک‌تری را به پایین فرستاده و آن را در فضای داخی پخش کنند. آنها در فاصله 15 متری نسبت به هم و روی محور مرکزی مجتمع قرار گرفته‌اند و پس از دریافت جریان هوای خارجی، هوای تازه را به داخل ساختمان می‌فرستند.   همچنین برج آرموری چین شامل مجموعه‌ای از بلوک‌های هم‌شکل سوار شده بر یکدیگر با کاربری اداری، خرده‌فروشی، هتل و مسکونی است. در فصل تابستان یک بادگیر هوای تازه را به سمت پایین دهلیز میانی سوق می‌دهد. سپس این هوا از جداره‌ها به سمت بیرون کشیده می‌شود. در فصل زمستان این بادگیر هوا را از بدنه ساختمان و مجرای جذب کننده‌های خورشیدی به سمت خود می‌کشد و از ساختمان خارج می‌کند.   نمونه قابل ذکر دیگر لیستر انگلستان است میزان مصرف انرژی در ساختمان کوئینز دانشگاه مونت فورت، نصف انرژی مصرفی در یک ساختمان معمولی مشابه این بنا است که در آن سیستم تهویه مطبوع استفاده شده است. بادگیرهای مرتفع جلو اغتشاش هوایی را گرفته و برای انتقال هوای داخل به خارج از بنا طراحی شده است.       بادگیر، یک روش ابداعی ایرانی   بادگیر، یک روش ابداعی ایرانی برای ایجاد فضای خنک در داخل منازل گرم کویری است . این دستگاه تهویه مطبوع ، سالیان درازی از روزگاران دور ، فضای زندگی مردم ایران را قابل تحمل کرده است . بادگیرها معمولاً برجکهای کوچکی به صورت چهارضلعی یا چند ضلعیهای منتظمند که ساختار مثلث در آنها به هیچ وجه دیده نمیشود. بادگیر تشکیل شده است از برجکی تقریباً مرتفع‏تر از جاهای دیگر خانه در روی بام. عموماً بادگیرها بر روی قسمتی از خانههای کویری به نام حوضخانه بنا میشدهاند. حوضخانه ایوانی کوچک بوده است که در انتهای اتاقهای تابستانی هر عمارت قرار داشته است اتاقهای تابستانی تشکیل شدهاند از اتاقهایی با ابعاد بزرگ و درهای زیاد ــ گاهی اوقات تا ۵ در ــ به دلیل جریان یافتن هوا در آنها که در انتهای آنها حوضخانه بود. حوضخانه به شکل فضای رابط میان حیاط خانه و اتاقهای تابستانی است. در میان این فضا، حوض کوچکی بود و دلیل نامگذاری این فضا نیز به علت وجود این حوض در میان این فضا بود. بادگیرها دقیقاً در بالای این حوض قرار دارند، ولی از طریق منافذی که دارند جریان هوا را به روی آب حوض هدایت میکنند.بادگیرها عموماً از خشت وگل ساختهمیشدهاند و برای محکم بودن آنها در مقابل وزش باد از تیرهای چوبی در ساختمان استفاده میشده است.   بادگیر به صورت تزئینی با آجرهای نقشدار آراسته میشد.بادگیرها دارای منفذهای ورودی به صورت قوسهای زیبایی بودهاند. نحوهٔ کارکرد بادگیرها به صورت کولرهای آبی امروز کار می‏کرده‏اند، به این صورت که باد از منافذ بادگیر به آن وارد شده و به صورت مجمع به روی حوض آب هدایت می‌شد، پس از برخورد بر روی آب حوض عمل تبخیر انجام می‌گرفت. عمل تبخیر عملی است گرماگیر که موجب سرد شدن باد وارد شده از دهانه بادگیر می‌شده است و سپس باد سرد وارد اتاقهای تابستانی شده و باعث سرد شدن هوای درون اتاقها می‌شده است. در بعضی از عمارتهای قدیمی که متعلق به افراد ثروتمند بود، حوضخانه فضای دربسته‌ای بود و اتاقهای تابستانی منافذ و دالانهایی داشت ــ مانند کانالهای کولر ــ که باد خنک از این دالانها وارد اتاقهای خانه می‌شد و این امر در صورتی بود که اتاقهای تابستانی تعدد داشت. از استفاده‌های دیگر بادگیرها به عنوان سردکردن فضای سرداب برای نگهداری مواد غذایی و نیز خنک نگهداشتن آبِ آب انبارها بود. بیشترین تعداد بادگیرها را در دشتهای خشک و سوزان کاشان، یزد، جهرم، طبس، اروند و کرانه‏های خلیج فارس می‏توان مشاهده کرد . در ساخت بادگیرها از توانایی‏های معماری ایرانی به خوبی بهره گرفته شده؛ به گونه‏ای که بادگیرها علاوه بر آن که اهداف زیست محیطی را برآورده می‏کنند، جزیی از ساختمان‏های زیبای چشمگیر نیز به شمار می‏آیند.رهگذران با عبور از کوچه‏های شهر، با تماشای بادگیرهای متنوع، از لذت بینایی نیز بهره می‏گیرند.بادگیرها انواع مختلفی دارند، اما یک نوع از آنها منحصر به فرد است به نام بادگیر چپقی که در حال حاضر یک نمونه از این نوع بادگیر در سیرجان باقی مانده است. برخی از بادگیرهای مشهور عبارتند از: بادگیر عمارت بروجردیها در کاشان، بادگیر عمارت عباسیون (عباسیها) درکاشان، این بادگیر پائینتر از سطح حیاط بود، بادگیر عمارت طباطبایی در کاشان، بادگیر عمارت دولت‏آباد در یزد که با ارتفاع ۱۸ متر بلندترین بادگیر موجود است. بادگیرهای آب انبار شیش بادگیری در یزد که همانطور که از نام آنها پیداست ۶ عدد میباشد.عمارت بادگیر، نگین مجموعه کاخ گلستان، بنایی متعلق به دوران سلطنت فتحعلی شاه که در ضلع جنوبی باغ گلستان ساخته شد و در زمان ناصرالدین شاه با تصرفات عمده‏ای که در آن انجام گرفت به شکل امروزی درآمد. وجه تسمیه این بنا به علت وجود برجهای بادگیر به منظور تولید هوای خنک، مطبوع و انتقال آن به داخل عمارت حوضخانه و تالار اصلی بوده است. در زیر تالار و عمارت مزبور حوضخانه وسیعی وجود دارد که چهار بادگیر بلند پوشیده از کاشی‏های معرق، آبی، زرد و سیاه با قبه‏های زرین در چهار گوشه آن باعث خنک شدن هوای حوضخانه، تالار و اطاقها می‏شود.   بادگیر ، برجهایی که در ایران برای تهویه بربام خانه ها ساخته می شود. بادگیر را همچنین بالای آب انبارها و دهانة معدنها برای تهویه می سازند. درخانه ها هوای خنک از بادگیر، که نوع ابتدایی تهویة مطبوع به شمار می رود، به اتاقهای طبقة همکف یا زیرزمینها فرستاده می شود. بادگیر معمولاً چهارگوش است و در دیوارهای چهارگانة آن چند سوراخ تعبیه شده است . درون بادگیر با تیغه ها و جدارهایی که از خشت یا چوب و خشت ساخته شده است ، به چند بخش تقسیم می شود. بادگیر، که بیشتر در قسمت مرکزی ایران ، یعنی اطراف یزد، یا در جنوب ، در نزدیکی سواحل خلیج فارس ، یافت می شود، با ظهور روشهای جدید تبرید هوا و آب غالباً روبه ویرانی می رود و هنوز دربارة تعیین دقیق چگونگی ایجاد اختلاف فشار هوا که باعث جریان هوا می شود، مطالعة علمی کافی نشده است (ولف ، ص 15، 106؛ بیزلی ، ص 100ـ101). مارکوپولو از بادگیرهای جزیرة هرمز در خلیج فارس به عنوان تنها وسیله ای که زندگی را تابستانها در آن محل قابل تحمل می سازد یاد کرده است . از دیگر جهانگردان مانند پیترودِلا واله و فیگوئروآ نیز در این باره وصفهای خوبی باقی مانده است (رجوع کنید به یول ، ج 2، ص 383ـ384).   عربها نیز با بادگیر آشنایی داشته اند و هم اکنون نیز از آن استفاده می کنند. در واقع چنین به نظر می رسد که نظایر این وسیله در بناهای باستانی خاورِنزدیک ، از قبیل مصرِ دورانِ فراعنه و بابِل ، استفاده می شده است . در زبان عربی قدیم این وسیله «بادَهَنج » یا «بادَنج » نامیده می شده که معرب «بادْهَنج » (=بادآهنج ) فارسی است و گاهی به جای «بادگیر» به کار می رود (رجوع کنید به دُزی ، ذیل «بادهنج »). در قصر «اُخَیضِر» بازمانده از آغاز دوران عباسیان در عراق (رجوع کنید به معماری * ، بخش 3: «خلافت عباسی ») بادگیرهای چهارگوش در دیوارها دیده می شود. واژة «بادگیر» در عراق به صورت «باجیر» به کار می رود. احتمال دارد که انتقال و گسترش بادگیر در شام و مصرِ دوران اسلامی از طریق عراق انجام گرفته باشد. در آغاز دوران فاطمیان ، «بادهَنج » جزئی از منظرة شهرها شده بود، زیرا ابن یونس ستاره شناس (متوفی 399) دربارة جهت صحیح روزنِ بادهنج بحث کرده است . می دانیم که هوای خنک در مصر از سمت شمال یا شمالِغربی می وزد و بدین جهت بادهنجِ مصری یک روزنه بود. به نوشتة عبداللطیف بغدادی (متوفی 629) هزینة ساختمان بادگیرهای بزرگ و آراسته در زمان او تا 500 دینار می رسیده است . ظاهراً کهنترین نمونة این نوع بادگیر که در قاهره به جای مانده ، بادگیر دیوارِقبلة مسجدالصالح طلائع (555) است (رجوع کنید به کِرِسوِل ، ج 1، ص 284ـ285). در هزار و یک شب به بادهنج اشاره شده و علاءالدین غُزولی ادیب (متوفی 815) نیز بخشی از جُنگ خود موسوم به مطالع البُدور را به «بادهنج » در شعر و نثر اختصاص داده است (روزنتال ، ص 1ـ19). در مصر جدید این وسیله معمولاً «مَلْقَف » (گیرندة ] باد [ ) نامیده می شود. این مطلب را لِین در > آداب و رسوم مصریان امروز < ، ص 38، نیز متذکر شده است . این لفظ امروز هم در مصر به کار برده می شود (اسپیرو، ذیل "air shaft" و "ventilator" و "wind-sail" ). در خانه های مسکونی ، معمولاً اتاقهای بیرونی ، «قاعه » یا «مَنْدَرَه »، یا اتاق خواب به بادگیر مجهز بود (لِزین ، ص 12ـ15).   عمارت بادگیر   این عمارت در زمان فتح‌علی‌شاه ساخته شد و در زمان ناصرالدین شاه‌، توسط حاج علی‌خان حاجب الدوله ،تغییرات عمده‌ای در آن صورت گرفت و به شکل امروزی درآمد. در تابلوهای آب‌رنگ محمودخان ملک الشعراء در سال‌های ۱۲۷۸ تا۱۲۸۱ ق از این عمارت‌، وضع اولیه کاملاً آشکار است‌.       عمارت بادگیر گذشته از گوشواره‌های زیبا، بالاخانه‌ها و دهلیزها، تالار بزرگی دارد که ارسی‌ها و ستون‌ها و دیوارها و سقف آن با نقاشی و زرنگاری وآینه کاری و گچ بری و منبت کاری و مرمر پوشیده شده است و از این حیث‌، یکی از تالارهای پرکار و زیبای عمارت‌های سلطنتی قدیم به شمار می‌رود.       در زیر تالار و عمارت مزبور، حوض خانه وسیعی وجود دارد که در چهار گوشه آن چهار بادگیر بلند با مقطع چهارگوش از کاشی‌های معرق آبی و زرد و سیاه با قبه‌های زرین قرار گرفته و هوای حوض خانه و تالار و اتاق‌ها به وسیله آن‌ها به خوبی خنک می‌شود. در گذشته در میان حوض خانه‌، حوضی مرمرین وجود داشت و آب شهری در آن جاری می‌شد. اما برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و انهدام بنا، جریان آب قطع شد و فقط در حوض آن برای زیبایی مجموعه آب می‌انداختند.       در حال حاضر، در فضای حوض‌خانه یا زیرزمین‌، نمایشگاهی از عکس‌های قدیمی دربار و آیین و رسوم زندگی در آن سال‌ها یا شخصیت‌های مهم به چشم می‌خورد. از نکات جالب توجه حوض‌خانه‌ آجر کاری فضا است که هر قسمت دیوارها دارای تزیین خاص و چیدمان مختلف آجر است‌.       شاهان قاجاریه اگر در ایام تابستان به دلیلی در تهران بودند، از این حوض‌خانه استفاده می‌کردند تا از گرمای تابستان تهران در امان باشند. حتی تاج‌گذاری مظفرالدین شاه نیز به دلیل تقارن آن با فصل گرمای تهران‌، در این حوض‌خانه صورت گرفت‌.       برای داخل شدن به حوض‌خانه باید حدود ۲۰ پله دو پاگرد را پشت سر گذاشت‌. تمام این بنا با آجرهای زرد کار شده است‌.       عمارت بادگیر در حال حاضر بسته و فقط حوض خانه آن جهت نمایش عکس‌های آن دوران دایر است‌. در حیاط پشت عمارت پرندگان دریایی نگه‌داری می‌شوند و چنارهای عظیم‌، زیبایی خاصی به محوطه بخشیده‌اند.       بادگیرهای بندرعباس   اگر سال ها پیش به بندرعباس سفر می کردید، با تصویری از دریا، سواحل شنی، خانه هایی با بادگیرهایی از سنگ و ساروج روبرو می شدید که مردم این سرزمین را خنک نگه می داشتند. اما امروز آن تصویر جای خود را به مراکز خرید مدرن و آپارتمانهایی با پنجره های جیوه ای و کولر های گازی داده است.   آنچه از بادگیرهای بندرعباس باقی مانده، تنها ۴۱ عدد ماکت در اتاق آقای مسعود درگاهی است، هنرمند ۴۳ ساله اهل بندرعباس که خاطره هوای خنک بادگیرها در روزهای کودکی اش، او را به بازسازی این پدیده که بتدریج از چهره شهرهای ایران حذف می شود، جلب کرده است. او برای تحقیق و ثبت این بادگیرها به بندر لافت، بندر لنگه، پل و ... سفر کرده و با ساختن ماکتهایی از روی دریافتهای خود سعی در زنده نگه داشتن آنها داشته است. بادگیرها اتاقهای مستطیل شکلی به پهنای ۳ تا ۵/۳ متر با دریچه هایی بسیار برای جریان و تهویه هوا بوده اند که از سنگ و ساروج و بعدها از آجر ساخته می شده اند. چوبهایی به نام چندل (که ریشه هندی دارند)، مقاوم در برابر رطوبت، بصورت افقی این بناها را در برگرفته اند، که به عنوان پله برای تعویض سالیانه کاهگلهای بام، استفاده می شدند. بسیاری از این بادگیرها را با نقوش اسلیمی، گچبری کرده اند که از نظر آقای درگاهی ظرافت و زیبایی این نقش و نگارها که ریشه مذهبی دارند با توانایی مالی خانواده ها، ارتباط مستقیم داشته است.     بادگیر؛ میراث فراموش شده   شهر بادگیرها، لقبی که به یزد نسبت می دهند، البته بی ربط نیست ولی اکنون به دلیل بی توجهی مسئولان امر و عدم شناخت مردم در خانه های جدید یزد پیدا نمی شود. کمی اطلاعات در مورد بادگیر برای شناخت ضرورت نگهداری این میراث کهن ایران که اصالتا یزدی است، ضروری است.   یکی از شاخص ترین نشانه هایی که منظر عمومی شهر یزد را از دیگر شهرهای کشور متمایز می سازد، وجود بادگیرهای متنوع آن است. اهمیت آنها به قدری است که لازم است برای هر کدام شناسنامه ای فنی تهیه و طرح جامع مرمت و حفاظت ویژه تدارک دیده شود.   بیشتر بادگیرها به فضاهای مسکونی قدیمی تعلق دارند. از طرفی برفراز محراب برخی مساجد مانند مسجد ریگ، مسجد ملااسماعیل، مسجد حاج محمد حسین اردکان نیز بادگیر به نحو زیبایی تعبیه شده است. در مسجد حاج محمدحسین جریان هوا به کانالهایی در کف مسجد هدایت می شود که ...   شهر بادگیرها، لقبی که به یزد نسبت می دهند، البته بی ربط نیست ولی اکنون به دلیل بی توجهی مسئولان امر و عدم شناخت مردم در خانه های جدید یزد پیدا نمی شود. کمی اطلاعات در مورد بادگیر برای شناخت ضرورت نگهداری این میراث کهن ایران که اصالتا یزدی است، ضروری است.   یکی از شاخص ترین نشانه هایی که منظر عمومی شهر یزد را از دیگر شهرهای کشور متمایز می سازد، وجود بادگیرهای متنوع آن است. اهمیت آنها به قدری است که لازم است برای هر کدام شناسنامه ای فنی تهیه و طرح جامع مرمت و حفاظت ویژه تدارک دیده شود.   بیشتر بادگیرها به فضاهای مسکونی قدیمی تعلق دارند. از طرفی برفراز محراب برخی مساجد مانند مسجد ریگ، مسجد ملااسماعیل، مسجد حاج محمد حسین اردکان نیز بادگیر به نحو زیبایی تعبیه شده است. در مسجد حاج محمدحسین جریان هوا به کانالهایی در کف مسجد هدایت می شود که در نوع خود بی نظیر است.   غالب آب انبارهای درون شهری دارای بادگیر هستند که تعداد آنها بین یک تا شش متغیر می باشد و به عنوان وسیله ای برای تهویه و تبرید آب از آنها استفاده می شده است. به جز موارد یادشده در بالا یک نوع بادگیر منحصر به فرد در مهریز شناخته شد که به فضای عمومی بازارچه ارتباط دارد.   بادگیرها سیستم تنفسی شهر محسوب می شوند. آنها برجهایی هستند که با توجه به نحوه ساختمان ویژه خود جریان طبیعی هوا را به داخل بناهای مختلف هدایت می کنند و از مصادیق بارز استفاده از انرژیهای پاک (clean energy) محسوب می شوند. در خانه ها، بادگیر معمولا در ضلع جنوبی حیاط یعنی در قسمت نسر و تابستان نشین خانه ساخته می شوند.   باگیرها نوعا به تالار، حوضخانه، کلاه فرهنگی و زیرزمین مربوط می شوند و شریاطی را به وجود می آورند تا جریان هوا در داخل ساختمان برقرار شود و ضمن تماس با عناصر رطوبت زا، مثل حوض، باغچه، درختان، جداره زیرزمین، جوب و پایاب، کمبود رطوبت زمین را جبران و محیطی مطبوع برای زندگی در ا یام گرم و طاقت فرسای تابستان برای ساکنان فراهم آورند. مصالح ساختمانی بادگیر معمولا خشت خام، آجر، گل، گچ، و چوب شورونه می باشد. چوب شورونه از انواع چوبهایی است که دارای استحکامی عالی است و در برابر حمله موریانه نیز مقاوم است.   بادگیرها از چهار بخش عمده ساخته شده ا ند: بدنه (یاساقه) 2- قفسه 3- تیغه ها 4- سقف.   بدنه بادگیر معمولا به صورت مکعب مستطیل یا منشور ساخته می شود. قاعده آنها اغلب به شکل مربع، مستطیل، مسدس یا هشت وجهی می باشد.   غالب بادگیرهای منطقه اردکان و میبد یک طرفه و بادگیر باغ دولت آباد با 33 متر ارتفاع از زمین (بلندترین بادگیر جهان) 8 طرفه می باشد، که توسط سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران مرمت و بازسازی شده است.   گرچه بادگیر یک عنصر تاسیساتی است اما همواره تزییناتی را با گچ یا آجر به هماره دارد. بادگیر گذشته از عملکرد آن، نمایانگر تشخص و منزلت اجتماعی صاحب آن نیز می باشد که از طریق ارتفاع و نوع تزیینهای آن شناخته می شود.   صنایع دستی ، به آن رشته از صنایع گفته می شود که تمام یا قسمتی از مراحل ساخت آن با دست صنعتگر و با بهره گیری از ذوق و قریحه او انجام شود. طرحهای اصیل، رنگ آمیزی بدیع، خلاقیتهای هنری صنعتگران، سرمایه بری کم، برخورداری از ویژگیهای فرهنگ بومی، از مشخصه های بارز این تولیدات است که خود در عالم هنر و دنیای اقتصاد جایی ویژه و والا دارند.امید که بیش از پیش متوجه عملکرد خود باشیم.   کلمات کلیدی مرتبط: , ,بادگیر از مظاهر و سمبلهای تمدن ایرانی است دقیقا معلوم نیست اولین بادگیر در کدام شهر ایران ساخته شده ولی سفرنامه نویسان قرون وسطی بیشتر از بادگیرهای شهرهای کویری و گرم و خشک مانند یزد و گناباد و طبس نام برده‌اند کاریز و بادگیر و خانه‌های گنبدی بدون تردید از نمادهای تمدن ایرانی است هر سه کلمه بصور, مقالات مرتبط در این دسته دانلود پاورپوینت طراحی داخلی در معماری سنتی ایران دانلود پاورپوینت بررسی یخچال در معماری دانلود بررسی کتیبه‌هاى ایرانی دانلود پاورپوینت بررسی بادگیر ها پاورپوینت بررسی بادگیر در معماری ایران پاورپوینت آرمان‌گرایی در معماری تزیینی ایران پاورپوینت ایران بعد از اسلام شامل 59 اسلاید قابل ویرایش پاورپوینت تزئینات وابسته به معماری پاورپوینت آشنایی با بناهای تخت سلیمان وآرامگاه کــوروش وکاخ دروازه وبوستان پاسارگاد و کاخ بار عام کوروش و کاخ اختصاصی کوروش پاورپوینت تحلیل مهرازی سرزمین آریاییان قبل از اسلام پاورپوینت بررسی پنج اصل معماری ایران دانلودجزوه فن شناسی معماری ایران دانلود پاورپوینت مهرآب (راز و رمز معماری ایرانی) دانلود تحقیق معماری معاصر ایران دانلود تحقیق شهر فیروزآباد در دوران ساسانیان دانلود تحقیق فلسفه طراحی باغ از 2000 سال پیش از میلاد تا 2000 سال پس از میلاد هفت پنجره به سوی معماری عرفانی پاورپوینت حیاط ایوان طاق گنبد دانلود پاورپوینت مجموعه پاسارگاد پاورپوینت مجموعه پاسارگاد

دانلود پاورپوینت بررسی آب در ایران باستان

دانلود پاورپوینت بررسی آب در ایران باستان

تاریخ ایجاد 18/04/2015 12:00:00 ق.ظ    تعدادبرگ: 28 اسلاید   قیمت: 8000 تومان	تعدادمشاهده  7
بخشی از مطلب   آب در دنیای پرجمعیت امروزی از چنان جایگاه والایی برخوردار است که هیچ عنصری با آن قابل مقایسه نیست. دسترسی به مکان والای آب، با همه پیشرفت دانش و علم در دنیای صنعتی روز مقدور نیست. گزارش برنامه آب‌شناسی یونسکو نشان می‌هد که استحصال آب در خلال یک قرن گذشته 7 و مصارف صنعتی آن 30 برابر بوده‌است. به این ترتیب باید باورمان باشد که خداوند متعال این موهبت الهی را که به مخلوقات خود ارزانی داشته است رمز کلی چیزها و سرچشمه امکانات هستی است. ذات رستنی هاست و اکسیر بی‌مرگی است و یزدبخش حیات و ادامه زندگی و ریشه هر درمانی است که از آسمان لایتناهی برای رفع عطش و سیراب و تلطیف کردن آفریده‌های الهی نازل می‌شود. مطالعات کشاورزی مؤید آنست‌که 3/1 غذای جهان در 18% صد زمینه‌های کشاورزی بدست می‌آید که 2 تا 3 برابر زمین‌های دیمی است که عهده دار ادامه تغذیه انسان‌ها می‌باشد. آبی که از روی دریا و اقیانوس‌ها اوج می‌گیرد تا با ایجاد ابرهای باران‌زا در آسمان‌ها به امر الهی اهداف و مقاصد جان‌بخشی خود را به صورت بارش برف و باران و یا مرواریدهای غلطان تگرگ، به زمین برساند. اشرف مخلوقات نیز علاوه بر عاطفه باطنی نسبت به این عنصر والا به تدریج برای استفاده هر چه بیشتر و نیکوتر از آن تجارب فنی و ذوقی خود را به کار‌گرفت و سازه‌های گوناگون و متنوعی که اغلب جنبه‌های صنعتی و هنری دارند را ایجاد کرد. مظاهری از ذوق تلطیف یافته انسان نسبت به این عنصر بی‌نظیر که برخی از آن‌ها دارای مفاهیم ذهنی و آثاری از مظاهر اعتقادی و معنوی انسان در گذشته است و با بررسی و مطالعه آن‌ها می‌توان از قابلیت‌ها و توانائی‌ها و ویژگی‌های این عنصر زندگی بخش و نقش آن در حیات اجتماعی گذشته آگاهی حاصل کرده و رفتار و برخورد انسان گذشته را با این مایه حیاتی و تفکر و جهان بینی او را با این موهبت الهی، به ویژه امر تقدس دنیایی و نوازش آب را در تجسم تخیلات ذهنی او مورد کنکاش قرار داد. انسان اولیه به طور فطری و طبیعی ذات هستی بخش آب را کاملاً درک کرده بود. آن هم نه در قالب یک فرمول شیمیایی H2O بلکه به عنوان یک اکسیر و مایه حیاتی که در عرصه تفکر و احساس بشری پایه و اساس زندگی سراسر جهان است. چنانکه کاهن ودائی آب را راحتی و نعمت و در واقع شفابخش همه دردهای بی‌درمان می‌داند. هندوها آب را تمثیل ایزدی بی‌نهایت عالم و بطن کلی صور آفرینش دانسته که پیش از خلقت به صورت نامنظم بالقوه موجود بوده‌است و آفرینش در حقیقت نظامی است که به این نیروی نهفته سامان می‌بخشد و آن‌را از قوه به فعل در می‌آورد. ملاحظه می‌شود که در جهان بینی آن‌ها آب در بدو خلقت به تعبیر دیگر همان ماده اولیه دنیا است که کائنات از آن پدید آمده‌اند. در سرزمین بین‌النهرین بابلیان بر این باور بودند که غیب آموزی از آب نشأت گرفته و لذا اقیانوس را خانه حکمت می‌نامیدند و شخصیتی بنام خدای آب EA قائل بودند که دارای پیکری است نیمی انسان و نیم دگرش ماهی. تصور می‌شد که او به مردم کشت و زرع و کتابت و هیئات و نجوم می‌آموزد. به این ترتیب در گذشتة دوران تاریخی، مساله آب در رابطه با خلقت، به عناوین مختلف تعبیر و تفسیر شده‌است و در هر یک از ممالک تاریخی و باستانی، اقوام گوناگون دارای اعتقادات و اسطوره‌ای بودند و برخی برای آب خدایانی قائل شده بودند. چنانکه در دوره کلاسیک یونان «یوزئیدون» الهه آب دریاها و اقیانوس‌ها بود که نشانه مقتضیات کیهانی است. بدین معنی آب بیش از خلقت عالم و آدم وجود داشته. چون مشغله اصلی یونانیان زراعت و کشاورزی بوده، برای کامیابی و توفیق در امر بذرافشانی و زراعت، به رومی برزگر بنام «ساتر رنوس» Sater renus و در رأس آن‌ها خدای آسمانی «ژپیتر» روی آوردند که مولد باران و موجد اشعه آفتاب فروزان و بطور کلی باعث رونق کشاورزی می‌شد. در روم باستان برای آب‌های جاری خدائی بنام «تنگوانالگوس» بود که به نامش سوگند می‌خوردند و در کنار چشمه‌ها و معابد زندگی می‌کرد. هر چند پرستش آب در سیسیل از قدیم الایام معمول بود. در چین نیز رودخانه «هوانگ‌هی» (یا رودخانه زرد) دارای تقدس خاصی بود و چینیان به خدای آسمان و زمین و آب‌های کوهستان نیز اعتقاداتی داشتند و در باور آنان آسمان، آفتاب و باران حیات را با زمین تماس می‌دهد. انسان اولیه در اثر ممارستی که برای امر معیشت از آب پیدا کرده بودند، پس از ترک زندگی غار نشینی در حاشیه چشمه سارها و رودخانه و دریاها مستقر شدند که آثار و مظاهر این نوع زندگی یا به اصطلاح باستان شناسی استقرار در ده ضمن عملیات پژوهش و کاوش های باستان شناسی نمایان شده است و آنگاه که موفق به ساخت ظروف سفالین و تزئین آن نمود ابتدا نقش آب را بصورت زیگزاگ یا نقش موجی و زمینهای کشاورزی را بصورت شطرنجی که زمینه انفعالی آنها بود طراحی می کردند و بتدریج که طبع حقیقت جوی انسان در تفحص و جستجوی راز خلقت و تکریم و تعظیم صنانع شد اقدام به ساخت معابد نیایشی و ستایشی آب گرفت، بویژه در سرزمینی مثل ایران که سرزمین خشک و کم آب است آثار بدست آمده از یک گرایش و تعلق خاطر خاصی آمیخته با احترام نسبت به آب دارد. در قدیمیترین نقش برجسته ایران که در منطقه فهلیان فارسی و در مکان گورانگون بر سینه کوه از زمان عیلامیان و با تاریخ تقریبی 2800 سال ق.م حجاری شده است، مشاهده می شود که رب النوع و الهه عیلامی با پیروان و پرستندگان خود به گونه ای نقش شده اند که نشانگر تقدس مکان می باشد. رب النوع که روی تخت یا صندلی عجیبی از مار چنبر زده نشسته و سرمار را در یکدست دارد جامی در دست دیگر دارد که در آن آب زندگی جاری است که بطرف نیایشگران نثار می شود. جالب است که مکان نقشی در جائی انتخاب و حجاری شده است که نیایشگران پیش از بار یافتن باید از آبگیری که از رودخانه مجاور سیر آب شده است عبور کنند یا در حقیقت باید خود را تطهیر دلبر به مکان مقدس راه یابند، با مختصر تفاوتی در نینوا کاوشگران بین النهرین نیز با تقریباً چنین آثاری پیدا کرده اند که نیایشگران پایه و شالوده معبد خود را در درون دریاچه نصب کرده اند تا پس از تطهیر در آب بتوانند وارد معبد شوند. حاجت به یادآوری است که در بین النهرین این قبیل مراکز علامت و نشانه هسته های زندگی است که در کهنترین آثار بدست آمده خدای آب را بنام EA‌ می نامیدند که بارگیری و زاد و ولد هم معنی می داد. آیسو هم خدای آبهای محیط بسته بود و در کتاب مقدس تورات نیز در فصل تکوین عالم یعنی « جنی سیس» gene sis آمده است که روح خداوند روی آبها در حرکت بود. در ایران کهن نیز خدای تیشتر و آناهیتا الهه آب و باروری و زندگی بودند، تیشتر ایزد باران و اصل آبها و سرچشمه حاصلخیزی و باروری بود. در پشت هشتم بند 44 کتاب اوستا یعنی کتاب مذهبی و ادبی زردشتیان در وصف ستایش تیشتر آمده است که اهورا مزدا اورا سرور و نگهبان ستاره ها کرد و او با دیو خشکسالی در ستیز بود. برخی از دانشمندان و فرهنگ نویسان میکائیل را که فرشته مقرب الهی است. فرشته باران هم می‌دانند که با الهه تیشتر یکی دانسته‌اند چون هر دو رب النوع‌های روزی و ارزاقند. آناهیتا هم از جمله ایزدانی است که پشت پنجم اوستا بنام آبان پشت منسوب به اوست اناهیتا در اوستا بصورت دوشیزه‌ای زیبا و بلند‌قد و خوش پیکر توصیف شده‌است و در کتاب فرهنگ معین ستارهُ زهره را همان ناهید ذکر‌کرده است. در کتاب تاریخ هخامنشیان امستد از قول هردوت نقل شده‌است که به جز آتش مقدس و ایزد مهر ایرانیان به یک بغ‌بانوی دیگری نیز اعتقاد داشتند و او را نیایش می‌کردند و منشاُ حیات و زندگی و شادابی می‌دانستند. آن هم آناهیتا بود که از فراز کوه‌های بلند و صخره‌ها‍، چشمه‌ها را مظهر آب روان می‌کرد و دشت و بیابان را یکپارچه قرین و کشتزار و به نعمت و برکت می‌افروزد. اقوام پارسی نژاد هخامنشیان و ساسانیان ایزد بانوی آب را اردویسور آناهیتا که به معنی بانوی بی‌آلایش و نیرومند آب‌های پاک و ناآلوده بود نیایش می‌کردند و به عنوان مقدس‌ترین عنصر حیات به آب می‌نگریستند در این مورد «استرابون جغرافی‌نویس» یونانی دربارهُ احترام آب نزد ایرانیان نوشته‌است که ایرانیان در آب جاری استحمام نمی‌کنند و در آن لاشه و مردار نمی‌اندازند و عموماً آنچه ناپاک است در آب نمیریزند . دریاچه «چی‌چیست» که بارها در اوستا به عنوان دریاچه مقدس یاد شده به آناهیتا نسبت داده شده‌است که در اصل به معنی دریای تابان و درخشنده‌است و تقدس این دریاچه باعث شده‌بود که اغلب شاهان ساسانی و پهلوانان نامدار آن زمان برای رب النوع ناهید مراسم قربانی و نیایش بجا آورند و درخواست‌های خود را به او عرضه‌کنند، چنانکه کیخسرو و شهریار کیانی برای ایزد بانوی آناهیتا و فرشتهُ پاسدار آب در کناره ژرف دریاچه چی‌چیست مراسم قربانی بجا آورد که بر دشمنان پیروز شود که چنین شد، و لذا می‌بینیم که در تکریم آب و در یسنا 6 فقره 10 آمده‌است که اهورامزدا به زرتشت می‌گوید: نخست به آب رو آور و حاجت خود را از آن طلب کن زیرا آب است که فر ایزدی می‌بخشد به کسی که او را بستایند و در توصیف آناهیتا آمده‌است که بر خلاف سایر رب النوع‌ها که گاهی وحشتناک مینمایند، الهه آب پیوسته شادان، زیبا و پر برکت است. از این جهت او را نماد ولادت و نماد حیات و رستاخیز و جاویدان بشمار می‌آورند، پروفسور «لوکونین» دانشمند باستان شناس فقید روسی در این مورد نوشته است که حکومت و زندگی قوم پارسی‌نژاد ساسانی با الهه ناهید ورجاوند گشت. در کتاب مقدس مسلمین، قرآن مجید، آب را مایه حیات همه چیز دانسته و در رابطه با احترام و تکریم آب در طول تاریخ به زندگی فرقه‌ای به‌نام «صابئین» برمی‌خوریم که به آب پرستان مشهور شده‌اند، در صورتیکه آن‌ها خود را پیرو یحیی بن ذکریا می‌دانند و صابئین که ریشه آرامی دارد از صبا، به معنی خود در آب فرو بردن و خود شستن و تعمید کردن با آب است که ترجمه این واژه به زبان عربی مغتسله یعنی خودشویان است و لذا می‌بینیم که صابئین منازل خود را در کنار رودخانه و سواحل دریاها می‌ساختند و نیایشگاه آن‌ها نیز معبد آب بوده‌است. پروفسور «هانری شال یوش» در کتاب «تهران ایرانی» به ترجمه دکتر «عیسی بهنام» در مورد این قوم می‌نویسد: صابئین یا آب‌پرستان فرقه‌هایی بودند از پیروان «یحیی‌بن‌ذکریا» که از قرن اول میلادی در شامات و سواحل اردن ساکن شده بودند، اما در اثر سخت‌گیری عده‌ای از اسرائیلی‌ها مجبور به مهاجرت شدند. صابئین معتقد به وحدانیت الهی و خداوند متعال و حساب و کتاب در روز حشر بودند و لذا سعی داشتند که در دنیا پرهیزکار و صالح بوده تا در آخرت پاداش خیر داشته‌باشند و از جمله اعمال دینی آن‌ها آب‌تنی در آب جاری بود و مخصوصاً رود اردن که یحیی پیامبر در آنجا حضرت عیسی علیه الاسلام را تعمید داده‌بود و از این رو آن‌ها را صابئین یا مفتله گویند که به معنی عسل و آب تنی دائمی بوده‌است. بعضی بر این باورند که هنوز هم در نواحی عراق و برخی از کشورهای عربی و حتی بخشی از اطراف خوزستان بقایای صابئین زندگی دارند. استاد «محیط طباطبائی» این قوم را اهل کتاب می‌داند. البته بسیاری از کیش‌ها و آئین‌ها در طول تاریخ و پیش از آن در گرداگرد رودها و پیرامون چشمه‌ها تمرکز یافته‌بود و بطور کلی از گذشته دور زندگی در حاشیه منابع آبی استقرار پیدا کرده‌است. زیرا انتخاب اماکن مسکونی محدودیتی نداشت و آنچه محدود و معدود بود منابع آبی بود که باید به گونه‌ای انتخاب شود که رفع نیازمندی‌های اجتماع مستقر در اطراف آن از نظر زراعت و آب شرب تأمین کند و لذا در طول تاریخ می‌بینیم که با پیشرفت و کثرت جمعیت موضوع سلطه و مالکیت هم ظاهر می‌شود و اعمال زور و قدرت برای ادامه زندگی و کشت و زراعت هم منجر به نظم و نسق و حقابه و سایر نظام‌های آبیاری از یکطرف و ایجاد ساخت و ساز فنی و صنعتی و هنری از طرف دیگر برای حفظ و نگهداری و آبرسانی که در هر ناحیه‌ای بنا به مقتضیات اقلیمی و فرهنگی آن منطقه بوجود آمده‌است. نظیر حفر چاه، ایجاد قنات‌های متعدد، ساخت آب انبارهای بزرگ و کوچک و همچنین استخرهای بزرگ و کوچک، آبگیرها و غدیرهای مختلف و ایجاد دریاچه‌های مصنوعی و ساخت و ساز بندهای متنوع وسدهای مخزنی که برخی از آن‌ سازه‌های آبی را می‌توان در ردیف آثار با ارزش صنعتی و هنری دانست. هر چند عملکرد آن‌ها تأمین آب به‌علت محدودیت منابع آبی بوده است، با وجود همه این تلاش‌ها حتی بارور‌کردن ابرهای مصنوعی و باران‌های تصنعی هیچوقت از دعا و نیایش این عنصر خیر و برکت هیچ قومی غاقل نبوده‌اند و علاوه بر دعای باران و نذر و نیازهای متنوع به‌درگاه حق‌تعالی در گذشته، اقدام به‌ساختن معابدی نموده‌اند که گاهی به‌صورت دسته جمعی و زمانی هم به‌طور اختصاصی در آن معابد تشریفات تقاضای باران بجا می‌آوردند همانقدر که معبد چغازنبیل در خوزستان و از زمان عیلامیان و آتشکده «فوشی‌جان» در مکان شورکات شهرستان ملایر از زمان مادها از نظر باورهای مذهبی و اعتقادی حائز اهمیت می‌باشند. معبد مکشوفه بیشابور متعلق به اناهیتا، فرشته و پاسدار آب، از زمان ساسانی باقی مانده‌است که اعتقادات و باورهای مردم عصر ساسانی را به ما نشان می‌دهد. از جمله این نیایشگاه‌های آب که منحصراً در طول تاریخ کهنسال ایران در ویرانه‌های شهر تاریخی بیشابور، توسط اینجانب (نگارنده) در کاوش‌های 27 سال پیش کشف، حفاری و بازسازی گردید، جایگاه ویژه‌ای برای شناخت تاریخ ادیان و اعتقادات بشری در زمان ساسانیان دارد که هر چند از راز و نیاز عاشقانه و ادعیه خالصانه و ملتمسانه آن قوم پارسی‌نژاد در این بنای منحصر به فرد آب، آگاهی چندانی نداریم، ولی ویژگی و اهمیت بنا دال بر ابهت نیایش این مکان است. یعنی همانقدر که معبد چغازنبیل در خوزستان و از زمان عیلامیان و آتشکده «فوشی‌جان» در مکان شورکات شهرستان ملایر از زمان مادها از نظر باورهای مذهبی و اعتقادی حائز اهمیت می‌باشند. معبد مکشوفه بیشابور متعلق به اناهیتا، فرشته و پاسدار آب، از زمان ساسانی باقی مانده‌است که اعتقادات و باورهای مردم عصر ساسانی را به ما نشان می‌دهد. منابع تاریخی از وجود معابدی برای ایزد بانوی اناهیتا در شوش، استخر، همدان حکای‌‌ت دارد ولی در وضع موجود بنای مکشوفه تنها اثر از نیایشگاه آب است که در پایتخت شاپور اول ساسانی در بیشابور ساخته و پرداخته شده‌است و چنین بنظر می‌رسد که شاهان اولیه ساسانی هرگز از اجرای این فرضیه دینی که موجب رضایت اهورامزدا و جلب توجه مردم برای رفع کم آبی می‌گردید غافل نبوده‌اند. به‌همین جهت برای اناهیتا که فرشته پیروزی و دودمان آنان محسوب می‌شده‌ اقدام به احداث چنین نیایشگاه عظیم آبی در بیشابور نموده‌اند و حتی در زمان «نرسی» پسر شاهد آنیم که مقام آناهیتا را به درجه اهورامزدا ارتقاء داده و فر ایزدی را به نرسی پسر شاپور در مراسم تاجگذاری نقش رستم اهدا می‌کند. به هر صورت در تمام دوره تاریخی ایران، این سمبل قوم پارسی‌نژاد، مورد احترام و ستایش بوده و معبد مکشوفه او گویاترین نماد آیین زمان ساسانیان است زیرا در اینجا نیایش آب به‌شکل بارزی آمیخته با احترام و محبت تجلی نموده است بطوری‌که می‌توان پذیرفت که این مکان جایگاه نوازش و بازی و راز و نیاز با آب است. بنای معماری معبد اناهیتا که از سنگ‌های حجاری‌شده ساخته و پرداخته شده‌است، مکعبی است به ابعاد 14*14*14 متر که از سطح زمین‌های اطراف 6 متر پایین‌تر ساخته شده‌است که انشعابی از آب رودخانه شاپور که از چشمه ساسان در تنگ‌چوگان جدا‌ شده‌است در آن جریان پیدا‌ می‌کند و این گردش آب در رواق‌ها و صحن داخلی بنا به گونه ایست که بتواند مکنونات قلبی و اعتقادی آن‌ها را بازگو کند. به این ترتیب که آب از سه مجرای سنگ مقسم آب که در این مکان کار گذاشته‌شده، وارد سه دالان یا رواق اطراف صحن مرکزی می‌شود. هم‌زمان در اطراف کانال ورودی آب به‌صحن مرکزی، حفره‌ای وجود دارد که به‌صورت غیر عینی جریان ورودی آب‌ها را به صحن مرکزی کنترل و تنظیم می‌کنند تا هیچ موجی نداشته باشد و در صحن مرکزی و در زیر سنگ‌های کف، خروجی آب به صورت مثلثی از سنگ‌های حجاری شده ناودانی شکل است که جزء گردش غیرعینی است. ضمناً آب دارای سه مجرای ورودی و سه مجرای خروجی بوده‌است. به این ترتیب آب وارد سه رواق می‌شود و از سه مدخل وارد صحن مرکزی می‌گردد و به این ترتیب در جشن‌ها و اعیاد و مراسم مذهبی که معبد دایر بوده، همیشه آب صاف و زلال و تازه وارد نیایشگاه می‌شد و به‌صورت یک صفحه آینه، روحانیتی به معبد می‌داد تا نیایشگران در شلوغی اطراف آن گرد‌آیند و ادعیه خالصانه خود را بجا آورند. که بقول حافظ :   ساقی حدیث سرو و گل و لاله می‌رود     این بحث با ثلاثه غساله می‌رود کلمات کلیدی مرتبط: دانلود پاورپوینت بررسی آب در ایران باستان ,تاریخچه ,فرضیه ها ی آب در ایران باستان ,اهداف آب در ایران باستان ,هدف کاربردی آب در ایران باستان ,جنبه نوآوری آب در ایران باستان ,روش کار ,نوع روش تحقیق آب در ایران باستان ,روش گردآوری اطلاعات آب در ایران باستان ,ابزار گردآوری اطلاعات ,روش تجزیه و ,

دانلود پاورپوینت قنات ابداع ایرانیان

دانلود پاورپوینت قنات ابداع ایرانیان

تاریخ ایجاد 04/06/2015 12:00:00 ق.ظ    تعدادبرگ: 24 اسلاید   قیمت: 6000 تومان	تعدادمشاهده  5
با مطالعه‌ در تاریخ در می یابیم که‌ ایرانیان‌ در سه‌ هزار سال‌ پیش‌ به‌ جریان‌ آب‌های‌ زیرزمینی‌ پی‌ برده‌ بودند و باتوجه‌ به‌ این‌ که‌آب‌های‌ زیرزمینی‌ در قسمت‌های‌ مرکزی‌ ایران‌ اکثراً شور و غیر قابل‌ استفاده‌ برای‌ شرب‌ و کشاورزی‌ است‌، آب‌ زیرزمینی‌ لایه‌ های‌آبدار دامنه‌ کوه‌ها را بوسیله‌ نیروی‌ ثقل‌ زمین‌ به‌ حاشیه‌ کویرها رسانده‌ و کویرها را آباد ساخته‌اند.   دیگر این‌ که‌ فن‌ قنات‌ سازی‌ ابداع‌ایرانیان‌ بوده‌ و کشورهای‌ دیگر بتدریج‌ از آن‌ الگو گرفته‌اند. از ویژگی‌های‌ این‌ قنات‌ ها آن‌ است‌ که‌ بعد از 3000 سال‌ هنوز هم‌ قابل‌استفاده‌اند و حتی‌ تا دو سه‌ دهه‌ اخیر 75% آب‌ مورد نیاز کشور را تأمین‌ می‌ کرده‌اند.     آمار قنات‌های‌ کشور   اولین‌ مطلبی‌ که‌ به‌ ذهن‌ می‌رسد این‌ است‌ که‌ ما در ایران‌ براستی‌ چند قنات‌ داریم‌؟ با مطالعه‌ چند مدرک‌ گردآوری‌ شده‌ نتایج‌ زیرحاصل‌ شد: ع‌. بهینا در کتاب‌ "قنات‌ سازی‌ و قنات‌ داری‌" نوشته‌ که‌ قریب‌ 40000 رشته‌ قنات‌ در سراسر ایران‌ موجود است‌ کاظم‌. صدر و حبیب‌ ا...سلامی‌ تعداد قنات‌ها را 3000 رشته‌ اعلام‌ کرده‌اند اچ‌،ای‌. وولف‌ در مقاله‌ای‌ تعداد قنات‌های‌ ایران‌ را 22000 رشته‌ با بیش‌ از 274000 کیلومتر درازا اعلام‌ می‌ کند نتیجه‌ این‌ که‌ ما دقیقاً نمی‌دانیم‌ در ایران‌ چند رشته‌ قنات‌ داریم‌ و این‌ قنات‌ها در کجا قرار دارند.   بررسی‌ وضع‌ قنات‌ها در سه‌ دهه‌ اخیر آغاز تخریب‌ قنات‌های‌ ایران‌ مربوط‌ به‌ سال‌ 1346 است‌ بعد از «کنفرانس‌ جهانی‌ آب‌ برای‌ صلح‌، در سال‌ 1967، دربرنامه‌ای‌ با عنوان‌ «سیاست‌های‌ مربوط‌ به‌ توسعه‌ منابع‌ آب‌ ایران‌ و مشکلات‌ و راه‌ حل‌های‌ آن‌»، حفر چاه‌های‌ عمیق‌ و نیمه‌ عمیق‌ دردشت‌های‌ کشور و در حریم‌ قنات‌ها آغاز گردید و بعد از آن‌، شاهد افت‌ سطح‌ سفره‌های‌ آب‌ زیرزمینی‌ و آب‌ دهی‌ کم‌ و کم‌تر قنات‌هابوده‌ایم‌.   نقاط‌ قوت‌ و ضعف‌ در مطالعة‌ قنات‌ها آبدهی‌ قنات‌ها به‌ دو عامل‌ بستگی‌ دارد: 1 - عوامل‌ طبیعی‌ 2 - عوامل‌ انسانی‌ با بررسی‌ مطالعات‌ انجام‌ شده‌ بر روی‌ قنات‌های‌ کشور روشن‌ می‌شود که‌ بیش‌تر بر روی‌ عوامل‌ طبیعی‌ در ارتباط‌ با قنات‌ها کار شده‌؛در مورد دوم‌ یعنی‌ عوامل‌ انسانی‌ یا خیلی‌ کم‌ کار شده‌ یا اصلاً کار نشده‌ است‌. موضوعات‌ این‌ حوزه‌ عبارت‌اند از: - اطلاعات‌ مربوط‌ به‌ سرمایه‌ گذاری‌های‌ مختلف‌ مثل‌ اختصاص‌ اعتبارات‌ و کمک‌های‌ مالی‌ به‌ صاحبان‌ قنات‌ها برای‌ لایروبی‌، کَوَل‌کاری‌(کول‌ حلقه‌های‌ سفالینی‌ که‌ در مجرای‌ قنات‌ می‌نشانند تا مانع‌ از نشست‌ قنات‌ شود) و سنگچین‌ کردن‌ قنات‌ها؛ - بررسی‌ مقایسه‌ای‌ مزایا و معایب‌ قنات‌ یا حفر چاه‌ که‌ دو شیوه‌ رقیب‌ در بهره‌ برداری‌ از آب‌های‌ زیرزمینی‌ است‌؛.... با توجه‌ به‌ پرمخاطره‌ بودن‌ حفرقنات‌ و عملیات‌ لایروبی‌ آن‌ها برای‌ مقنی‌ها، نویسندگان‌ مختلف‌ استفاده‌ از فن‌آوری‌ جدید شامل‌ابزارها، وسایل‌ و حتی‌ مصالح‌ ساختمانی‌ مقاوم‌تر را پیشنهاد می‌ نمایند؛ به‌ طوری‌ که‌ در این‌ بانک‌ 40 مدرک‌ در ارتباط‌ با مقاومت‌مصالح‌ گردآوری‌ شده‌ است‌. با توجه‌ به‌ زلزله‌ خیز بودن‌ منطقه‌ می‌ توان‌ به‌ جای‌ سفال‌ در کول‌ کاری‌ و ساخت‌ قنات‌ ها، از بتن‌ و بتن‌مسلح‌ یا از موادی‌ که‌ در سد سازی‌ استفاده‌ می‌ شود بهره‌ گرفت‌.     تغدیه‌ مصنوعی‌ سیلاب‌ وجود سیلاب‌های‌ مخرب‌ بخصوص‌ در سال‌های‌ اخیر در نقاط‌ مختلف‌ کشور موجب‌ اجرای‌ پروژه‌های‌ تحقیقاتی‌ فراوانی‌ دردانشگاه‌های‌ کشور شده‌ است‌. با اجرای‌ این‌ پروژه‌ها می‌توان‌ سطح‌ آبدهی‌ قنات‌ها را افزایش‌ داد و از نیروی‌ مخرب‌ سیل‌ در جهت ‌توسعه‌ استفاده‌ کرد. بدین‌ جهت‌ ضروری‌ است‌ بایک‌ برنامه‌ ریزی‌ منسجم‌، کلیه‌ زمینه‌های‌ تغذیه‌ مصنوعی‌ سیلاب‌ مورد مطالعه‌ وبررسی‌ قرار گیرد. خــلاصــه‌ کــلام‌ اجداد ما آب‌های‌ شیرین‌ دامنه‌ کوهستان‌ها را با کمک‌ فن‌ قنات‌ سازی‌ که‌ روش‌ ابداعی‌ خودشان‌ بوده‌ به‌ حاشیه‌ کویرها برده‌اند و باهمان‌ روش‌ بسیار ابتدایی‌ و مصالح‌ ابتدایی‌تر(کَوَل‌های‌ سفالین‌) عملکرد آن‌ها به‌ گونه‌ای‌ بوده‌ که‌ این‌ قنات‌ها هنوز هم‌ در مناطق‌مختلف‌ کشور کار می‌ کنند. قنات‌ها علاوه‌ بر انتقال‌ آب‌ شیرین‌ به‌ دشت‌ها و حاشیه‌ کویرها می‌ توانند با توجه‌ به‌ لایه‌های‌ زمین‌ نیزشناسی‌ کشور، در زهکشی‌ و انتقال‌ آب‌ شور و دور کردن‌ این‌ آب‌ها از مجاورت‌ سفره‌های‌ آب‌ شیرین‌ زیرزمینی‌ مورد استفاده‌ قرارگیرند. همچنین‌ می‌ توان‌ با استفاده‌ از رایانه‌ها و فن‌آوری‌ جدید، فن‌ قنات‌سازی‌ را همانند سدسازی‌ تقویت‌ نمود و به‌ جای‌ سفال‌ ازمصالح‌ مقاوم‌تر استفاده‌ کرد؛ با بررسی‌ وضعیت‌ زلزله‌خیزی‌، تکتونیکی‌ و گسل‌های‌ موجود در ایران‌، قنات‌های‌ قدیمی‌ را احیاء وقنات‌های‌ جدید احداث‌ کرد؛ با تغذیه‌ مصنوعی‌ سیلاب‌ به‌ درون‌ سفره‌های‌ آب‌ زیرزمینی‌، به‌ جای‌ تخریب‌ شهرها توسط‌ سیل‌، این‌آب‌ها را به‌ داخل‌ سفره‌ها تزریق‌ کرد و در هنگام‌ کم‌ آبی‌ یا خشکسالی‌ از آن‌ها بهره‌ گرفت‌. بن‌ بست‌ فعلی‌ یعنی‌ از دست‌ دادن‌ قسمتی‌ از قنات‌های‌ کشور نتیجه‌ تصمیم‌گیری‌ شتابزدة‌ نسل‌ فعلی‌ است‌. اکنون‌ برای‌ جبران‌خطاهای‌ گذشته‌ نمی‌ باید بدون‌ مطالعه‌ به‌ اقدامات‌ دیگری‌ دست‌ بزنیم‌ که‌ عواقب‌ نامناسب‌ دیگری‌ پیآمد آن‌ باشد. کلمات کلیدی مرتبط: با مطالعه‌ در تاریخ در می یابیم که‌ ایرانیان‌ در سه‌ هزار سال‌ پیش‌ به‌ جریان‌ آب‌های‌ زیرزمینی‌ پی‌ برده‌ بودند و باتوجه‌ به‌ این‌ که‌آب‌های‌ زیرزمینی‌ در قسمت‌های‌ مرکزی‌ ایران‌ اکثراً شور و غیر قابل‌ استفاده‌ برای‌ شرب‌ و کشاورزی‌ است‌، آب‌ زیرزمینی‌ لایه‌ های‌آبدار دامنه‌ کوه‌ها را بوسیله‌ نیرو,

دانلود پاورپوینت معماری و مصالح سنتی در قنوات ایران

دانلود پاورپوینت معماری و مصالح سنتی در قنوات ایران

تاریخ ایجاد 04/06/2015 12:00:00 ق.ظ    تعدادبرگ: 28 اسلاید   قیمت: 6900 تومان	تعدادمشاهده  6
قنات تنها روش آوردن آب جاری در مناطق نیمه بیابانی و خشک بوده و هست. در این مناطق به عوض زمین،مالکیت آب سهم اصلی را دارد. قنوات اثر ماندگار و محوری داشته و هنگام بروز سوانح طبیعی و یا آسیب‏های ناشی از عوامل انسانی،احیاء قنات در رأس فعالیت‏های‏ عمرانی قرار می‏گیرد. به علت پراکندگی قنات در جای‏جای کشور و عبور آن از مناطقی با آب،هوا و زمین و خاک متغیر فرم قنوات دارای شرایط متفاوتی است و به همین علت درجه آسیب‏پذیری آن بالاست. با عنایت به پیچیدگی طراحی مسیر قنات و اجرای دقیق این پدیده، قنات در صورتی به قابلیت بهره‏برداری می‏رسد که تمامی دست‏اندرکاران‏ قنات دقیقا به وظایف خود عمل نمایند.در همین راستا،یادآوری نکات‏ زیر را خالی از فایده نمی‏بینیم.   اکثر تحولات علمی و فنی در فلات ایران،همچون نقشه‏برداری،علم‏ مثلثات،خاک‏شناسی،مصالح‏شناسی،تولید مواد و مصالح،مواد...در بستر نیاز به آب و به تبع حفر قنات رشد و گسترش یافته است. قنات را در خاک سست احداث نمی‏کردند بنابراین در ادبیات و متون‏ باقی مانده هیچ‏گاه شکوفه‏ای از زمین سخت به میان نیامده است.   از بهترین ابزار و وسایل موجود در محل برای احداث و نگهداری‏ قنوات استفاده می‏کرده‏اند و تا آنجا که ممکن بود به تقویت زمین‏های‏ شولای در برابر ریزش با وسائل مختلف پرداخته و از خرابی آنها جلوگیری‏ می‏کردند.وجود انواع مختلف:کول،تنبوشه،آجر،سنگ‏چین،آهک، ساروج،ملات،درزگیر...گواه این تحولات است.در نهایت اگر حفظ قنات با تمام کوشش‏ها میسر نمی‏شد ساکنین ناچار به ترک منطقه‏ بوده‏اند.   مقنیان مورد احترام تمام جامعه بوده‏اند و خود به حرفه خودشان‏ افتخار می‏کردند و آن را سودمندترین و فنی‏ترین حرفه برای اجتماع‏ می‏دانستند.همچنین اطلاعات و تجربیات حفاران قنات در احداث یک‏ قنات جدید فوق العاده کارساز و گره‏گشا بوده و در واقع تجربه‏ی ارزشمند سال‏های عمر یک مقنی است که می‏تواند همه‏ی مشکلات پیش‏بینی‏ نشده‏ای را که در زمان حفر قنات به وجود می‏آید مرتفع می‏سازد. کاربرد مواد و مصالح ساختمانی سنتی در قنوات ایران   براساس تعریف فرهنگ معین،قنات راهی است که در زیر زمین‏ می‏کند تا آب از آن جریان یابد(کاریز)جمع آن قنوات است. به دیگر زبان:   قنات تأسیسات آبی‏ای است که ساکن و پنهان موجود در زیرزمین را با حفر کانالی(کوره،رایین)که در درون خاک ایجاد می‏کند بر روی سطح زمین جاری می‏سازد.اجرای قنات با جابه‏جایی خاک در درون زمین(برای یک بار)آب را به‏طور مستمر جریان می‏دهد،که در صورت ریزش(جابه‏جایی خاک در قنات خارج از طرح مقنی)انسداد مسیر آب حتمی است.مقنی با استفاده از مواد و مصالح ساختمانی‏ و با اعمال ترفندهایی ویژه،عمل حفر را انجام داده و از جابه‏جایی بعدی‏ خاک نیز جلوگیری می‏کند تا این شریان حیات‏بخش استمرار و تداوم‏ یابد.   بخشی از عملیات فنی در قنات،آب و خاکی است که تحت تأثیر عوامل مؤثر بر ساختار فیزیکی شیمیایی خاک است.   این عوامل عبارتند از:دانه‏بندی مواد و مصالح تشکیل‏دهنده خاک، دانه‏بندی خود خاک،درصد تراکم،لایه‏بندی،ارتفاع لایه،نحوه استقرار لایه و هم‏جواری آن باهم،چسبندگی،رطوبت،آب و...اساسا جابه‏جایی در درون یا بر روی پوسته خاک و یا کم و زیاد شدن آب و رطوبت اثرات مثبت یا منفی بر ساختار فیزیکی و شیمیایی حوزه عملیات‏ خاکی به جا می‏گذارد.   آب به سه صورت غرقابی(نیروی جاذبه موینگی«هم‏سود»)، تماسی(نیروی جاذبه و مویینگی«متقابل»)و غشایی(رطوبت اشباع‏ در هوا)بر روی اجسم اثر دارد.همه سنگ‏ها و ذرات آبرفتی(به‏ استثنای سنگ‏های آذرین متراکم)مقدار متنابهی آب و رطوبت به‏ همراه خود داشته و یا به خود جذب می‏کنند.مواد و مصالح ساختمانی و هر نوع خاک،توان تحمل فشار،کشش،برش و فرسایش ویژه خود را داراست و در برابر نیروهای وارده عکس العمل خاصی نشان می‏دهند.   قنوات تأسیسات پیچیده‏ای هستند که عمده عناصر آنها عبارتند از:   تأسیسات بیرون خاک،هرنج(مظهر)استخر،نهرها و مقسم‏ها و تأسیسات درون خاک آن،مادر چاه،تران(با آبدهی زیاد)تره‏کار(با آبدهی کم)خشکه کار(انتقال‏دهنده آب)میله(ارتباطدهنده کوره به‏ سطح زمین)را شامل می‏شود.   به علت جابه‏جایی خاک در(میله،کوره،پشته)فرم تثبیت شده‏ خاک پس از میلیون‏ها سال تغییر می‏یابد و فرم ایستایی جدیدی به وجود می‏آید.جریان آب پس از ورود به مادر چاه با سرعتی مناسب،به طرف‏ درون زمین(کوره)جاری شده و به دشت می‏رسد و بدین ترتیب یک‏ جریان طبیعی آب در سفره زیرزمینی که حرکتی کند داشته است به   حرکتی جدید تبدیل می‏شود.   مقنی با به کارگیری مواد و مصالح ساختمانی برای تثبیت دوباره‏ی‏ مسیر آب زیرزمینی و با اتکاء به تجربیات زمین‏شناسی،خاک‏شناسی، گیاه‏شناسی،اقلیم‏شناسی و حتی آگاهی‏های فطری‏ حیوانات و دام...به اهداف خود دست می‏یابد. گونه‏های مختلف حفاری قنات از دیدگاه کاربرد مصالح ساختمانی   الف-حفاری در درون صخره‏ها،سنگ و خاک رس(بدون استفاده‏ از مصالح ساختمانی).   ب-حفاری در زمین رمل و خاک با چسبندگی کم(با استفاده از مواد و مصالح ساختمانی).   ج-حفاری در درون خاک با استفاده از مکمل‏کننده‏ها.(آهک، ویبره،مخلوط و...).   د-حریم حفاظتی و تنقیه قنات:   لازم به ذکر است با توجه به طول کوره قنوات ایران(مسیر حرکت‏ آب از مادر چاه تا هرنج)به‏طور معمول از روش‏های وصف شده استفاده‏ می‏شود.در هر نوع خاک،عملیات خاکی در میله آسان‏تر از کوره است. در ضمن میله قنات برشی از ساختار عمودی و کوره برشی افقی از وضعیت و کیفیت فرم خاک مستقر در منطقه را به آگاهی مقنی‏ می‏رساند.این نوع شناخت‏ها رهنمودهای لازم را برای تداوم عملیات‏ اجرایی در اختیار تیم حفاری قرار می‏دهد. حفاری در درون انواع خاک(با ابزار مکمل): خرد کردن قطعات درشت سنگ:   اگر در هنگام حفر قنات،مقنی به تخته سنگی برخورد نماید که‏ دارای حجم زیادی باشد آن را دور می‏زند وگرنه،با قلم و چکش اقدام‏ به خرد کردن آن و بیرون آوردن سنگ می‏کند،منوط بر این که عملیات‏ باعث جابه‏جایی و مخدوش کردن خاک‏های اطراف سنگ نشود وگرنه‏ باید با ساخت پایه‏های سنگی،اقدام به مهار کردن سنگ نمود.   به منظور کاستن از سختی سنگ و سهولت حفاری،روی آن را با چوب و نفت آتش می‏زنند. دفن سنگ:   در جوار سنگ حفر کرده و خاک آن را به بیرون انتقال داده‏ و سنگ را جابه‏جا می‏کنند و به اصطلاح سنگ در درون خاک دفن‏ می‏شود. قنات در خاک‏های رس:   بعضی از انواع خاک را با دست دادن رطوبت متعارف خود در اثر همجواری با هوا،که به دلیل حفر کوره قنات ایجاد شده،هوازدگی و فرسایش پیدا می‏کند.برای رفع این دشواری که فقط در خشکه‏کار به‏ وجود می‏آید)توسط مقنی طوری برنامه‏ریزی می‏شود که پس از جابه‏جایی خاک،آب در کوره جریان داشته باشد تا رطوبت متعارف خاک‏ حفظ شود. ساختار آبشار:   مادر چاه قنات آب‏های ساکن در زیرزمین بوده و شیب قنات‏ تقریبا ثابت است پس موقعیت مظهر قنات روشن می‏شود.   نوع خاک،محل بهره‏برداری از آب،مسیر مشکل‏ساز و ناامن و سیل‏گیر،آلودگی ناشی از فاضلاب،املاح مضر و...تأثیر خود را دارد، که در این صورت جابه‏جایی مظهر قنات انجام می‏پذیرد.   می‏توان با به کارگیری مواد و مصالح لازم آبشارهایی در کوره قنات‏ به وجود آورد و یا اگر ارتفاع این شکستگی زیاد باشد اقدام به احداث‏ آسیاب نمود.   آسیاب اشکدز(یکی از کهن‏ترین آسیاب‏های ایران)در عمق‏ چهارده متری زمین در درون خاک دژ(چلو)حفر شده است.در ضمن‏ همواره سعی می‏شده تأسیسات درون زمین در خاک دژ ساخته شود (مانند کوره‏های قنات،شوادان‏ها،سرداب‏ها،آسیاب‏ها و...)که عملا در رگه خاک دژ ساخته می‏شده است.   از اختلاف به وجود آمده در قنات همت آباد انرژی لازم به دست‏ آمده است.تاریح ساخت آن به احتمال با تاریخ احداث قنات همت آباد برابر است(لایه معماری موجود صفوی است). عملیات حفاری در خاک‏های بسیار نرم چسبندگی با به کارگیری مصالح پیش ساخته: 1-حفاری در خاک رمل:   خاک رمل(ماسه بادی)هیچ‏گونه چسبندگی ندارد و به آسانی‏ جابه‏جا می‏شود(شکل 2)   احداق میله درون آن بدون به کارگیری ابزار غیر ممکن است. یکی از روش‏ها،نصب قالب چوبی در درون آن خاک است.در این‏ روش،از قالب چوبی برای حفر میله در خاک رمل استفاده می‏شود که‏ ابعاد آن بزرگتر از شانه انسان و ارتفاع آن حدود بیست و پنچ سانتی‏متر است که بر روی زمین رمل قرار داده می‏شود.قالب در درون رمل قرار می‏گیرد و سپس خاک رمل درون قالب تخلیه می‏شود.آنگاه قالب رویی‏ به قالب زیرین تثبیت شده و تا رسیدن به خاک مقاوم،در منتهی الیه‏ میله اقدام به بستن روزن‏های ورودی خاک رمل نموده،سپس به‏ صورت معمولی ادامه می‏یابد. 2-تحکیم و تثبیت کوره قنات در خاک با چسبندگی بسیار کم در یک محدوده بسیار کوچک:   اگر احداث و حفر نقب در خاک یا شن کم استقامت باشد باید آن‏ قسمت را از دو طرف با آجر و سنگ محکم کنند به این وسیله نقبی بنا می‏شود که دهانه‏اش در قسمت پایین سه وجب،در وسط دو وجب و در بالا یک وجب باشد. 3-سنگ لاشه:   مقنی در بیابان دسترسی به سنگ داشته و آن را به صورت‏ طبیعی و با حد اقل کار(سنگ لاشه)در کوره یا میله به کار می‏برد. 4-حفاری در میان ریگ ناپیوسته و یا گل شولاتی:   حفاری در این نوع خاک بسیار مشکل و گاه غیر ممکن است در برخی موارد مقرون به صرفه نیست و اگر احداث این نوع قنات بسیار ضروری تشخیص داده شود در صورت امکان باید آن را روباز بسازند که‏ پایین رفتن و کار کردن در آن ممکن باشد.   اگر ارتفاع خاک زیاد باشد از قالب‏های چوبی مربع استفاده می‏شود. چون قالب‏های چوبی زود پوسیده می‏شوند،بهتر است از کول استفاده‏ شود و اگر خاک اجازه‏ی نصب کول را ندهد یا وسایل مختلف مثل ترکه‏ چوب و...جلوی ریزش را می‏گیرند تا کول نصب شود. مصالح اولیه و پیش ساخته به کار گرفته شده در قنوات: کول‏ها،تنبوشه،آهک،مصالح درزگیری. 1-کول:   انتخاب نوع کول سنگی به مواد،مصالح و تکنیک بوم‏آور،نحوه‏ اتصال،تعداد قطعات مورد نیاز،منطقه و محل به کارگیری و شیوه اجراء دارد.کول عموما سفالی بوده و به صورت آهنی،چوبی و سنگی نیز دیده‏ شده است. 1-1-نحوه ساخت کول سفالی:   از خاک رس بدون شن استفاده(اگر در خاک،شن وجود داشته باشد با شستن خاک،شن را از آن جدا می‏کنیم)و گل رس را به صورت فتیله‏ روی هم قرار داده که ضمن آب‏مال کردن،سطح آن نیز هموار می‏شود. پس از خشک شدن در برابر آفتاب(اگر کول خام ترک برداشت مقداری‏ کاه یا پهن اسب به ماده اولیه آن می‏افزاییم)در کوره کول‏پزی تبدیل‏ به سفال می‏شود.   اگر سفال از خاک رس خوب نباشد شکسته و خرد می‏شود و درهم‏ می‏ریزد.بادوام‏ترین سفال‏ها نوعی است که اصلش از خاک رس بدون‏ ریگ باشد.خاکی را که شن با آن مخلوط شده باشد،باید شن‏هایش را به وسیله آب از آن جدا کنند. 1-2-کول آهنی:   که بسیار منحصر به فرد هستند.در قنات فردوس قم برای‏ جلوگیری از شولات،کول آهنی به کار برده،و چند پشته قنات که از زیر رودخانه می‏گذشت با کول‏های آهنی بسته شده بودند.در ابراهیم آباد به   علت تخریب مکرر کوره و ویرانی قنات،سه بار روستا جابه‏جا شده است. 1-3-کول سنگی و کول چوبی:   کول چوبی که از الوار تیری جوب مازو ساخته شده و احتمالا قاعده‏ زیرین باعث گیردار شدن دو ساق آن می‏شود و کار کفراژ را انجام داده‏ و در پشت آن شفته آهک ریخته می‏شود.   در بستر رودخانه در قسمت‏هایی که ریگ زیاد باشد،منع آب افزون‏ می‏شود.اگر برای آن محل‏ها تنبوشه فراخ و به یک اندازه تهیه کنند و آنها را در چاه‏های کم‏عمق به جای قالب‏های چوبی به کار برند به‏ صرفه نزدیکتر است زیرا احتمال پوسیدگی چوب وجود دارد.ضمنا اگر خاک اجازه نصب کول را ندهد،با وسایل مختلف مانند ترکه چوب و بوته‏ی خار جلوی ریزش گرفته می‏شود تا کول نصب گردد. 1-4-کوه اصفهانی برمبنای نوشته‏ی حاسب کرجی:   مقنی‏های اصفهانی تنبوشه‏هایی(کول‏ها)به کار می‏برند که قطر بزرگ آن پنج وجب و قطر کوچک آن سه وجب یعنی به اندازه نقب است.   1-5-کول تخم‏مرغی که به هر دو صورت سر و ته به کار گرفته‏ می‏شود.   1-6-کول شبه بیضی دو تکه احتمالا برای اجرای آسان آن و با شرایط بسیار تنگ به کار گرفته می‏شود.   1-7-کول سه تکه که فقط مقنیان شهر ری از آن یاد کرده‏اند.   1-8-طوقه‏ها و کول‏های منفذدار که در مادر چاه و ابدار نصب شده‏ (که با ایجاد سوراخ‏هایی ورود آب را به داخل میله آسان می‏سازد). 2-تنبوشه:   تنبوشه که به صورت آبراهه به کار می‏رود به هیچ‏وجه اجازه دخول‏ و یا خروج آب را به محیط اطراف خود نمی‏دهد.   تنبوشه باید راست و از گل شیرین بدون شن و خوب پخته باشد. طول آن باید چهار برابر قطر سر فراخ آن باشد و ضخامت سفال سر تنگ‏ باید کمتر از سر فراخ باشد هرچه بلندتر باشد نشانه آن است که‏ چسبندگی خاک بیشتر و دوامش افزون‏تر است و هنگام نصب باید حدود دو انگشت در داخل سر گشاد جای گیرد.   مواد و مصالح تشکیل‏دهنده،تنبوشه،خاک رس(نحوه انتخاب گل‏ کول)است که با مرغوبیت بیشتر و با چرخ سفال‏گری به شکل‏ نیمه مخروط و یا شبه استوانه به ابعاد مختلف ساخته می‏شود.سه نوع‏ تنبوشه موش‏رو،تنبوشه گربه‏رو و شغال‏رو وجود دارد.   اگر داخل تنبوشه را پیش از نصب با پیه مذاب روغن مالی کنند دوام‏ تنبوشه بیشتر خواهد بود.موقع پخت سفال بر روی آن اگر نمک طعام‏ پاشیده شود لعاب بی‏رنگی روی آن را می‏پوشاند. 3-تهیه آهک:   آهک بر دو نوع است:آهک هوابند،آهک آب‏بند.   1-3-آهک آب‏بند که از خاکستر حاصل از سوخت کوره آهک‏پزی‏ روی دیواره کوره آهک پس از نرم کردن به دست می‏آید و کبود رنگ‏ است. آهک کبود:   آهکی که با مقدار کمتر از وزن خود از خاکستر کوره آهک‏پزی‏ درمی‏آمیزند.البته پیش از مخلوط کردن باید خاکستر را با تخماق آهنین‏ نرم بکوبند. 2-3-نحوه تولید شیره آهک:   1-سنگ آهک،پخته شده(جبه)آهک،با ارتفاع 25 سانتی‏متر را روی کف حوض پهن می‏کنیم.   2-به آهک آب اضافه کرده تا حدود 20 سانتی‏متر روی آهک را آب‏ بپوشاند.   3-بیست و چهار ساعت آهک را به حال خود رها می‏سازیم تا آهک‏ کاملا به شکل خمیر درآید.   4-توسط پاروی بلند که به شکل T ساخته شده است و به وسیله‏ یک کارگر،آهک آب بسته شده کاملا به هم زده می‏شود تا شیره آهک‏ به دست آید.   5-کشوی فلزی بالا کشیده شده،دوغاب آهک از دریچه مشبک‏ عبور می‏کند.و شیره آهک خالص در حوض دوم که گودتر ازحوض‏ نخست است،سرازیر شده و آماده مصرف می‏شود. 3-3-ساروج   40 درصد آهک خالص 40 درصد ماسه بادی 20 درصد خاکستر با مقدار گل نی(لوی،گل جگن)مواد کاملا مخلوط شده و الک‏ می‏شود.مخلوط به صورت آخوره درآمده،به آن آب اضافه شده،به‏ مدت 48 ساعت رها می‏شود.دوباره با چوپ ورز داده می‏شود.در بعضی‏ شهرستان‏های ایران خاک رس به مقدار 5 درصد به جای بخشی از ماسه بادی به مجموعه اضافه می‏شود که باعث چسبندگی بهتر ملات‏ می‏گردد.وجود پی بز و یا گوساله باعث پیوند مواد متشکله می‏شود. 4-خمیر آهکی برای اتصال تنبوشه‏ها:   سنگ آهک را در حد اعتدال پخته،با اندکی آب آن را بگشایند، سپس آهک کشته را با غربال ریز جدا کنند،آنگاه با هر دوازده من،یک‏ من روغن بریزند(البته روغن زیتون بهتر است)پس از آن آهک خمیر شده را در هاون سنگی بزرگی ریخته و آن را با دسته چوبی آهسته‏ بکوبند و اندک‏اندک روغن را بر آن بیفزایند پس از آمده شدن خمیر بلافاصله آن را به کار برند تا خشک و فاسد نگردد هرچه روغن آهک‏ بیشتر باشد.دوام آن بیشتر است.اگر به آبی که می‏خواهند آهک را با آن بکشند اندکی سرکه بیفزایند بر دوام آهک افزوده می‏شود.اگر آهک‏ را با آب نکشند،بلکه آن را بکوبند و غربال کنند و با روغن خمیر کنند و بلافاصله به کار برند بهتر است و برای گرفتن درز و شکاف‏ها مناسب‏تر خواهد بود.   اگر زنگ آهن ساییده و بیخته و آهک با سفیده تخم‏مرغ خمیر شده‏ باشد برای بستن سوراخ و شکاف برکه و حوض‏ها و آبگیرها بسیار نیکو است. 5-اجراء تنبوشه:   اگر خاک آبکش بوده و یا در هنگامی که آب به سطح زمین می‏رسد احتمال آلودگی آن می‏رود از تنبوشه استفاده می‏کنند.   نحوه اتصال و اجراء تنبوشه:محل استقرار تنبوشه طوری حفری‏ می‏شود که اگر کف آن را با نخی طراز بگیرند هیچ‏گونه پستی و بلندی‏ در آن دیده نشود و جریان آب طبیعی باشد.   سر تنگ تنبوشه را باید با آهک اندود کنند سپس آن را در سر گشاد تنبوشه قبلی جای دهند و محل اتصال با همان خمیر آهکی محکم کنند   و هر صد ذراع و داخل تنبوشه هواکشی تعبیه کنند تا از تراکم باد هوا و درهم شکستن تنبوشه جلوگیری شود(شکل 5).   پس از سه روز یا بیشتر به آرامی در آن آب می‏اندازند.سپس جوانب‏ و اطراف آن را با گل رس پر می‏کنند تا آنکه قسمت‏های زیرینش خالی‏ نباشد.   اگر مجرای آب سست و آبکش باشد کف جوی را با آجر بزرگ و آهک کبود فرش کنند،علاوه بر این آجر فرش در کف جوی باید میان‏ ساروج کاملا استوار شده باشد و دو طرف هم،با آجر ساروج محکم شود.   ممکن است هنگام عملیات ساختمانی یکی از تنبوشه‏ها سوراخ شود که همواره به وسیله متخصصان وصله می‏شود که این کار به روش‏های‏ مختف انجام می‏گردد،خارج و جدا کردن قسمت‏های آسیب دیده‏ تنبوشه شکسته از خطر لوله،و انتخاب و تراش قطعه سفالی به همان‏ فرم،و فرستادن آن به وسیله نخ ابریشمی در داخل بخش شکسته،و سپس مهار آن و بالاخره گرفتن درزها با ملات،از جمله‏ی این‏ کارهاست. 6-ویبره نمودن:   خاک رس و مخلوط و رس و شن:طریق دیگر این است که در کف‏ جوی به اندازه یک ذرع یا کمتر گود کنند و خاک آن را بیرون آورند و جایش گل رس بریزند آن‏گاه با تخماق آهنی بکوبند تا به سطح اول‏ برسد و دو طرف نهر را نیز به وسیله همین گل به اندازه ارتفاع آب به‏ صورت مورب(پخدار)بالا بیاورند.اگر در خاک مقدار سنگ و ماسه نرم‏ مخلوط کنند به شرط آن‏که آب را از این خاک قطع نکنند تا رطوبت‏ اصلی‏اش باقی بماند و محکم بکوبند بر استحکام جوی افزوده می‏شود.   اما اگر خاک رس را،درحالی‏که رطوبت اصلی در آن باقی است‏ برگزینند و هم وزن آن آهک مرده و به همان اندازه ماسه افزوده مخلوط کنند و در کف جوی بریزند و با تخماق بکوبند و روی آن آب جاری‏ سازند،آن محل با گذشت زمان مانند سنگ می‏شود،پیشینیان گفته‏اند چارپایان را در کف جوی رها کنید تا آنجا را لگدکوب کنند. مرور زمان:   گاهی گل‏ولای کف کاریز به سنگ تبدیل می‏شود و چنان سخت‏ می‏شود که کندن آن برای مقنیان دشوار است در بسیاری از موارد زمین‏های سست را به تخته سنگ فرش می‏کنند و خلل و فرج آن را با خاک رس پر می‏کنند. حریم قنات   میله و کوره قنات نسبت به نوع و عمق خاک و...دارای حریم‏های‏ شرعی و عرفی و قانونی است که در این بحث نمی‏گنجد.اگر شخصی‏ بخوهد در حریم چاه مالک اول،چاهی حفر کند یا آنکه چیز دیگری به   وجود آورد،صاحب چاه می‏تواند مانع کار او شود.   در این مقاله تمهیداتی که با مواد مصالح ساختمانی و خاک جهت‏ حفاظت از میله‏ها روی خاک انجام می‏گیرد مورد بحث است. 1-پشته خاک:   حاصل از حفر قنات است و در دورتادور میله،مانعی جهت ورود حیوان و سیلاب به وجود می‏آورند.در روش دیگر میله چاه‏های قنات را با کول یا آجر سنگ طوقه‏چینی کرده،در پشت آن خاک ریز احداث‏ می‏کنند. 2-ساخت برج:   در شرایطی که از میان رودخانه سیلابی بگذرد با آجر برج‏هایی‏ می‏سازند که ضمن حفاظت قنات از ورود اجسام خارجی نیز جلوگیری به‏ عمل می‏آید. 3-مسدود کردن سر میله   در فصل زمستان دهانه چاه‏ها را با آجر و تخته سنگ مسدود کنند، اگر این وسایل به دست نیامد،باید بر دهانه چاه طاق زد. 4-حفاظت انسانی میله‏ها در برابر سیل:   در فصولی از سال که احتمال جاری شدن سیل وجود دارد تعدادی از مردان مأموریت می‏یابند تا در مناطقی که در معرض تهدید سیلاب است‏ اقامت کنند تا در صورت سرازیر شدن سیل از کوهستان با بیل و وسایل‏ دیگری که در اختیار دارند مسیر آن را منحرف نمایند. 5-تنقیه(تزریق آب در محدوده قنات):   قنات بخش بسیار کمی از اب‏های جاری بر روی سطح زمین که در محدوده خود می‏باشد دریافت می‏کند.   اگر در حریم قنات اقدام به تنقیه آب بیشتری شود،قنات آبدهی‏ بیشتر خواهد داشت.در مسیل‏های اطراف قنات اقدام به احداث‏ آبگیرهایی از جنس سنگ و شن نوده و با کاشت گیاه و یا احداث‏ بندهای کوچک و شیارهایی کاملا عمود بر شیب زمین ایجاد می‏کنند تا ضمن کم کردن سرعت سیل و آماده نمودن زمین برای جذب بیشتر آب‏ و نگه داشتن زمان بیشتری آب بر روی زمین(آب گور)موجبات پرآبی‏ قنات را در فصل خشکی فراهم می‏ساخته‏اند. مراجع:   (1). The World ISKAM by Bernard Lewis THAMES AND HUDSON LONDON 1967   (2)-قنات قاضی شرف چون به سنگ کمر رسید حدادان بر سر کاریز برد،ساعت‏به‏ساعت کلنگ‏ها جهت مقنیان به‏ آتشکاری می‏نمودند و چنان اهتمام می‏شد که در شب‏ها نیز کارگران پوست می‏پوشیدند و کار می‏کردند تا کمر گذشت. حماسه کویر،باستانی پاریزی،امیر کبیر،تهران 1357.   (3)-استخراج آب‏های پنهانی ابو بکر محمد بن الحسن‏ الکرجی(قرن پنجم هجری).ترجمه حسین خدیو جم‏ پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،کمیسیون‏ ملی یونسکو در ایران چاپ دوم.   (4)-گزارش شفاهی دکتر صفی‏نژاد.   (5)-گزارش شفاهی دکتر ایرج افشار،تاریخ ابان ماه 1380.   (6)-جزوه آب.دانشگاه شهید بهشتی دانشکده معماری و شهرسازی گروه مرمت،ص 38 دیواره‏های سنگی.نشریه‏ شماره 90،تحقیقات و معیارهای فنی سازمان برنامه و بودجه اسفند 62.   (7)-فرهنگ معین.   (8)-تنبوشه لوله سفالین کوتاهی است که در زیر خاک در میان دیوار کار گذارند تا آب عبور کند.   (9)-برنج بر وزن برزخ آمده است امروز در نقاط مختلف‏ ایران به غیر از تنبوشه،کول(نا)،ملو و گلو هم گویند (اصطلاح جنوب شرقی ایران برای کول در کرمان). سفرنامه اشمیت نبی‏زاد،نشر گستره،تهران،1369.   (10)-صنایع دستی کهن ایران.هاسن ولف،ترجمه سیروس‏ ابراهیم‏زاده،تهران 1372،انتشارات آموزش انقلاب اسلام، ص 137 تا 140.   (11)-در قنات فردوس قم«برای جلوگیری از شولاط،کول‏ آهنی به کار برده بودند و چند پشته قنات که از زیر رودخانه‏ می‏گذشت به کول‏های آهنی بسته شده بود.»حماسه‏ کویر.   (12)-گزارش کار علمی جعفربای(توابع گنبد قابوس)استاد راهنما دکتر صفی‏نژاد.   (13)-طالب آباد.جواد صفی‏نژاد،انتشارات مؤسسه مطالعات‏ و تحقیقات اجتماعی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه‏ تهران،1353.   (14)-آب و فن آبیاری در ایران باستان.دکتر کوروس، انتشارات وزارت آب و برق،1353.   (15)-معماری ایران.مصالح‏شناسی،ص 39. مصالح ساختمان.احمد حامی،ناشر بی‏جا،مهرماه 759ص‏ 92 تا 105.   (16)-لغت‏نامه دهخدا ساروج.سارو،چارو،شاروق،آهک‏ خاکستر آمیخته   (17)-شاهنامه.چاپ بروخیم،ص 2147. یک خانه‏ای ساخت از پخته خشت‏ به ساروج کرده بسان بهشت   (18)-گزارش شفاهی دکتر یحیی ذکاء.   (19)-مجموعه آثار معماری سنتی ایران سازمان جغرافیای‏ کشور.تهران،1353،شکل 77. کلمات کلیدی مرتبط: قنات تنها روش آوردن آب جاری در مناطق نیمه بیابانی و خشک بوده و هست. در این مناطق به عوض زمین،مالکیت آب سهم اصلی را دارد. قنوات اثر ماندگار و محوری داشته و هنگام بروز سوانح طبیعی و یا آسیب‏های ناشی از عوامل انسانی،احیاء قنات در رأس فعالیت‏های‏ عمرانی قرار می‏گیرد. به علت پراکندگی قنات در جای‏جای کشو,

دانلود پاورپوینت معماری بومی و سنتی جنوب ایران

دانلود پاورپوینت معماری بومی و سنتی جنوب ایران

تاریخ ایجاد 04/06/2015 12:00:00 ق.ظ    تعدادبرگ: 28 اسلاید   قیمت: 6000 تومان	تعدادمشاهده  27
برای هر تازه واردی که سالها در نواحی مختلف ایران ( غرب ، شمالغرب ، شمال ، شمالشرق ) به بررسی معماری سنتی پرداخته باشد ، ملاحظه ساختمان ها و ویژگیهای معماری بومی این ناحیه خاصه بافت قدیمی شهرهای جنوبی ایران تا حدی اعجاب آور و در عین حال زیبا و با ابهت جلوه میکند .   ملاحظه بادگیرهای بلند که با غروری خاص در آسمان صاف و نیلگون شهرهای جنوب ایران قد برافراشته و بناهای پر حجم با درگاه ها و پنجره های متعدد و توأم با نقوش هندسی متفاوت و زیبا که در نهایت تناسب بخش عمده ای از فضاهای خارجی ساختمان را پوشیده ، کوچه های عریض و بلند و میدان های کوچک و بزرگی که با توجه به اوضاع و احوال اقلیمی و متناسب با آب و هوا و با در نظر گرفتن نیاز منطقی و عمومی ساکنان این نواحی بوجود آمده یکی از موارد مهم و قابل توجه در بررسی معماری و سنتی این نواحی است :   آب انبارهای بزرگ با گنبدی عظیم و مساجدی زیبا با گلدسته های بلند در لابلای ساختمان و بادگیرهای تودرتو اشکال هندسی زیبائی در افق آرام و سواحل خلیج فارس بوجود آورده که بیننده را مدام از تصوری زودگذر به   تفکری عمیق فرو میبرد . هوای گرم توأم با رطوبت بیش از حد این نواحی به ساکنان این مناطق آموخته است که بهترین و با صرفه ترین راه برای ادامه حیات و تفوق به مشکلات طبیعی موجود کدام است . هموطنان گرامی ما در این مناطق دریافته اند که وجود طوفان های مداوم ، گرمای طاقت فرسا و بارانهای سیل آسیا هیچگاه موجبی برای چشم پوشی از دریا و نعمت های بی حد آن نخواهد بود .   معماران حوزه جنوب ایران پس از قرنها ممارست و آموختن تجربیات تلخ دریافته اند که نوع بنا باید چگونه باشد که برای زیست در فصول مختلف مقاوم و مناسب با شرایط اقلیمی سازگار باشد ، بهترین و با صرفه ترین و در عین حال مقاوم ترین مواد و مصالح ساختمانی چیست که در مقابل بارانهای سیل آسا و آفتاب سوزان و رطوبت خفقان آور مقاومت داشته باشد .   بررسی اینگونه مسائل در حقیقت بخش بزرگی از آزمون های موفق هموطنان ساحل نشین ما در حوزه خلیج فارس است که به هزاران سال قبل تعلق داشته و ما بخوبی در می یابیم که بنیاد سنت های معماری ایرانیان حوزه خلیج فارس با جاودانه تاریخ اقوام و ساکنان این نواحی همراه و دمساز بوده و معماران بومی و قومی این مردم در طول قرون و اعصار هنر ارزنده معماری سنتی را از نسلی به نسل دیگر انتقال داده و هم اکنون نیز در حالیکه مواد و مصالح ساختمانی مقاوم تر و استوارتری در اختیار دارند به قطع تداوم معماری سنتی یکباره تن در نداده و در عوض بشیوه ای ارزنده تر و زیبا تر معماری بومی و قومی را ادامه میدهند .   هموطنان پر توان ما در حوزه خلیج فارس قرن ها قبل در مقابل عوامل مخرب طبیعی ( هوای گرم و طاقت فرسا ، بارانهای موسمی و سیل آسا ، رطوبت زیاده از حدو ویرانگر ) دریافته اند که برای ادامه حیات و تفوق بر مشکلات موجود می بایستی همه چیز را متناسب با شرایط اقلیمی و در جهت خنثی کردن اثرات ویرانگر آن عوامل به وجود بیاوند . بادگیرکه در حقیقت تکامل یافته ترین اختراع معماران سنتی این نواحی است در واقع بعنوان مطوئن ترین وسیله و بمنظور تفوق به هوای سوزان و ناسازگار این مناطق به وجود آمده است . ساختمان های پر حجم با طبقات متعدد و اطاقهای بزرگ و سقف بلند که با پنجره های بزرگ و کوچک پوشانده شده و در پس ایوانی عمیق و ستون دار پنهان است از خصوصیان عمده معماری سنتی حوزه خلیج فارس است که با تلفیق عوامل دیگر موجب ادامه حیات در اینگونه ساختمان ها گردیده و بیننده به تعجب در می یابئ که چرا اشعه سوزان آفتاب در فصول گرماخیز مستقیما” بداخل اطاق و محل نشین ساکنان اینگونه بناها نمی تابد و ما در می یابیم که اساس ایجاد ساختمان با ایوانهای ستون دار و عمیق در حوزه خلیج فارس صرفا” برای جلوگیری از نفوذ مستقیم اشعه آفتاب بوده است که در مناطق دیگر ایران استفاده از چنین شیوه ای متداول نیست .   دیوار ساختمانها ضخیم و مصالح عمده آنرا کلوخه سنگ های گچی تشکیل میدهد که در ملاطی قطور از گچ زنده پوشانده میشود و مهمترین استفاده از دیوارهای ضخیم در اینگونه مناطق جلوگیری از نفوذ گرمای شدید و استحکام آن در برابر باران های سیل اسا است و چون شدت حرارت آفتاب در تابستان از ساعت 2/1 8 صبح به بعد شروع میشود به آسانی میتوان دریافت که معماران بومی بر مبنای چه فلسفه و دلیل خاصی به ساختن ساختمانهای پر حجم و بلند که در چهار جبهه حیاط مرکزی آن اطاقهای بلند و بزرگ ساخته شده مبادرت کرده اند ، زیر زمین در ساختمانهای این مناطق بدلیل وجود رطوبت توأم با گرمای شدید ساخته نمیشود .   سقف اطاقها بیش از 5 متر بلندی دارد بر بالای در گاه های ورودی پنجره های مشبکی از نوع پنجره های گچی قالبی که با نقوش هندسی زیبائی به وجود آمده تزیین یافته و یکی از خواص ارزنده اینگونه پنجره ها جریان هوای خنک بداخل ساختمان است . تمام بناهای حوزه خلیج فارس دارای یک یا چند بادگیر است که بخش عمده ای از ساختمان را در گرمای طاقت فرسای تابستان خنک و قابل زیست میکند .   معمولا” بادگیرها در فرم ها و اندازه های مختلف و بر فراز آخرین طبقه یا در طبقات مختلف استوار میگردد . در داخل بناهای بزرگ غیر از آب انبار اختصاصی حمام نیز وجود دارد ، فاضل آب از طبقات بالا بوسیله مجرای دهان گشاد و سر پوشیده ای به طبقه اول هدایت شده و از گوشه ساختمان به خارج و به چاه فاضل آب وارد میگردد   در ورودی ساختمان ها و درگاه اطاقهای داخلی بنا عموما” از چوب و غالبا” کنده کاری شده است و چوب درها عموما” از نوع سی رسم یا کهور است که در مقابل حرارت و رطوبت مقاومت فراوانی دارد و در واقع استفاده از چوبهای منقوش و مشبک حوزه جنوب ایران یکی از عوامل مهم و اصلی زیبائی بناها است که در معماری سنتی جنوب رواج کامل دارد .   منظره ای از یک بنا و بادگیر در بندرلنگه   عرض راهروها در تمام بناهای جنوب ایران بیش از 2 متر است . در کنار این راهروها ( دالان ) در دو طرف سکوهای پهن و عمیقی ساخته شده است که در فصول گرما ساکنان منازل برای استفاده از جریان هوا و خنکی آن استفاده میکنند .   در ورودی ساختمان ها مستقیما” بداخل راهرو ( دالان ) باز نمیشود بلکه با استفاده از یک پیچ تند به دالان راه پیدا میکند و دلیل آنهم جلوگیری از نفوذ مستقیم آفتاب بداخل دالان ها است ، اطاقها ی جانبی دالان ها معمولا” با دریچه مشبکی به راهروها متصل است و بخشی از هوای خنک دالان در فصول گرما با باز کردن دریچه ها بداخل اطاقهای جانبی جریان پیدا میکند .   اطاقها با سقفی بلند و با در و پنجره زیاد ساخته میشود ، بین درگاه ها طاقچه و رف نیز متداول است . بر روی جرزهای داخل اطاقها چوب خراطی شده رنگی وجود دارد که خاص پرده یا آویختن لباس است .   شیشه در درگاه ها کمتر بکار میرود و فقط از 6 دریچه ای که معمولا” در هر در وجود دارد دو تای آن شیشه و بقیه با تخته کنده کاری یا نقاشی شده پوشیده شده است و استفاده از این شیوه در درگاه ها صرفا” برای جلوگیری از نفوذ شدید نور خورشید بداخل اطاقها است بناها بلند و پر حجم و با مصالحی از سنگ و گچ و به ارتفاع 6 متر تقریبی ساخته شده که با توجه به بلندی بنا و بادگیرها و زیبائی خارجی آن ابهتی خاص توأم با آرامش به کوچه ها میدهد ، مغازه و دکان بصورت انفرادی در محلات قدیمی وجود ندارد و معمولا” بازار و بازارچه ها تمام مایحتاج عمومی را برای اهالی آماده و عرضه میکنند :   بازارچه های قدیمی این مناطق فاقد سقف آجری است و معمولا” بازارها با پوششی از حصیر یا نی بوریا یا تیر چوبی پوشانده شده و برای اینکه بازارها از نظر روشنائی در مضیقه نباشد یقف را از جهت طولی بصورت پلکانی میسازند و فواصل سطوح سقف را با دریچه های مشبک چوبی می پوشانند و با این شیوه ضمن اینکه از نفوذ مستقیم آفتاب بداخل بازار جلوگیری شده نور کافی نیز به بازار میرسد .   تمام بناها اعم از خانه مسکونی یا مغازه بر روی سکوئی به ارتفاع تقریبی یک متر یا بیشتر ساخته شده و شاید علت ایجاد آن جلوگیری از هجوم آب باران بهنگام باران های فصلی سیل آسا بداخل منازل است . در مقابل هر ساختمان بزرگ یک سکوی پهن و طویل ساخته شده که در فصول گرما و بهنگام عصر از آن استفاده میشود و معمولا” در فواصل هر 3 یا 4 ساختمان بزرگ میدان کوچکی وجود دارد و این شیوه معماری در تمام محلات قدیم بندر لنگه ، بندر لنگ ، بندر خمیر ، بندر عباس ، میناب ، قشم بچشم میخورد .   استفاده از دریچه های مشبک با نقوشی هندسی و زیبا در تمام بناهای این منطقه یکی از اختصاصات تلفیقی هنر معماری سنتی ساکنان این ناحیه است که بطور عموم در تمام بناها از این نوع دریچه های زیبا استفاده می شود .   حمام عمومی بشیوه ای که در نواحی دیگر ایران رواج دارد در حوزه خلیج فارس معمول نیست . کاروانسرا بصورت ساختمان های عریض که در فضای وسیعی ایجاد شده با اطاق های متعدد و در جهت طولی خاصه در ساحل خلیج و مشرف به اسکله ها بوجود آمده که متأسفانه تعداد عمده ای از این نوع بناهای بزرگ و قدیمی و کاروانسراها به ویژه در بندر لنگه، و بندر خمیر یا بوسیله شهرداری ها و یا توسط اشخاص ویران گردیده است .   بافت اصلی و سنتی شهرهای جنوب شامل کوچه ها ، آب انبارها ، مساجد و حسینیه ها است که حسینیه ها خاص فرقه شیعه است .   بر روی بام تمام منازل جان پناهی مشبک ساخته شده که در فصول گرما از آن استفاده میشود .   در بناهای خصوصی شهر مستراح و روشوئی در داخل   بنا ساخته میشود در حالیکه در مساجد و حسینیه ها مستراح و حوض محل وضو در خارج مسجد است و معمولا” کوچه ای حد فاصل مسجد و مستراح و محل وضو است . در بناهای عمومی ( خانه های شخصی ) اطاقهای اصلی رو بشرق و ایوان در چهار جبهه بنا است و اطاق های کوچکتر در جبهه های دیگر ساخته شده در حالیکه مساجد و حسینیه ها از این قاعده مستثنی بوده و دارای یک ایوان سرتاسری رو بشرق و یک ایوان در جبهه غرب و جنوب است که از این دو ایوان بعنوان شبستان فرعی و در فصل تابستان استفاده میشود .   آجرهای گچی تابی که در تزئینات مساجد و حسینیه ها به کار رفته است   منظره درونی مسجد غیاث   بخش عمده ستون ها در مساجد این منطقه در ایوان ها و شبستان اصلی ( زمستانی ) تنها یک یا دو ردیف ستون دارد ، در حالیکه ایوان اکثر مساجد دارای 4 یا 5 ردیف ستون است .   منار مسجد معمولا” در گوشه شمالشرقی مسجد یا در گوشه جنوب غربی است تمام مساجد و حسینیه ها یک طبقه است و فقط برخی از حسینیه ها دو طبقه و سه طبقه است و احتمالا” در عصری که بانی این حسینیه ها در حیات بوده خود و خانواده اش در بخش دیگر حسینیه زندگی میکرده اما در حال حاضر تنها در چند اطاق از حسینیه ها متولی زندگی میکند و بقیه برای استفاده روزهای عزاداری بکار میرود ، سقف اطاقها و راهروها در تمام بناهای حوزه جنوب اعم از مسجد و حسینیه و محل زندگی با پوشش چوبی و نی بوریا است و معمولا” سقف ها را با استفاده از چندرنگ اصلی ( قرمز ، سیاه ، زرد ) رنگ آمیزی میکنند ، در بناهای حوزه جنوب بخش عمده ای از ساختمان را اطاقها ، ایوانها ، درگاه ها ، و ستونها تشکیل میدهد که در بخش خارجی آن دریچه های مشبک چوبی ، گچی ، تعبیه شده در فواصل حجم ها وضع خیره کننده بنا منظره زیبا و آرام بخش به وجود میآورد .   اساسا” حوزه شرقی و غربی بندرعباس بلحاظ موقعیت متفاوت آن از نظر رودخانه و استفاده از آب شیرین اختلاف خاصی در شیوه های معماری و زندگی این مردم بوجود آورده چنانکه در مناطقی چون بندر عباس ، بندر لنگه ، بندر لنگ ، بندر خمیر ، گاوبندی و حتی جزایر که آب مصرفی اهالی در گذشته از آب باران تأمین میشده ساکنان این نواحی به ساختن مخازن بزرگ آب و آب انبارهای عظیم مبادرت کرده اند در حالیکه در حوزه میناب ، جاسک ، رودان ، حتی جیرفت بدلیل وجود رودخانهای بزرگ و شیرین چون رودخانه میناب ، رودان ، جقین ، هلیل رود ، ساکنان این نواحی را بشیوه و فرم دیگری از زندگی سنتی دمساز کرده چنانچه ذخیره آب بشیوه نواحی غرب بندر عباس اساسا” معمول نیست و فقط در نواحی بلند و در مناطقی که آب رودخانه به منازل مسکونی ده نشینان نزدیک نیست تعدادی آب انبار کوچک آنهم برای مصاف دامی ساخته شده و بدلیل اینکه فرقه سنی میناب کمتری در نواحی شرق بندر عباس دارد بجای مساجد بزرگ و متعدد حسینیه ها و ماتم خانه ها ( اصطلاح اهالی میناب و نواحی اطراف است و این واژه به اماکنی اطلاق میشود که مردم در ایام سوگواری به عزاداری و سوگ و گریه میگذرانند ) وجود دارد و تنها در مرکز شهرستان میناب بیش از 10 باب حسینیه و ماتم خانه وجود دارد که اکثرا” از نظر ساختمان تا حدی جالب توجه نیست تا آنجا که هیأت بررسی از ثبت آنها در فهرست آثار ملی خودداری کرد ، معماری اینگونه حسینیه ها شامل یک راهرو ( سالن مرکزی ) بلند است که در حد شمالی آن منبری کار گذاشته شده و   سقف آنرا بشیوه بناهای شیروانی و بشکل 8 با پوشش تیر و بوریا ساخته اند ، معمولا” محوطه بزرگی در مقابل ساختمان حسینیه ها است که بهنگام عزاداری محل تجمع مردم است و در این میدان تعدادی برج کوتاه بچشم میخورد که مردم در داخل حفره های بدنه آن شمع روشن میکنند .   ساختمان ها در حوزه شرق بندرعباس از نظر حجم کوچکتر و در فضای محدودتری ایجاد شده و بر عکس هر بنا دارای باغ و باغچه بزرگی است که نخل های بلند و پر باری در آن غرس شده و دلیل ایجاد باغهای مرکبات بزرگ و نخلستان های وسیع وجود آب رودخانه ها است که بی دریغ در این مناطق جریان دارد و از برکت جریان آن سر سبزی و نعمت فراوان به این ناحیه اعطا شده است .   بادگیر در حوزه شرق بندرعباس نقش اصلی را دربنا ندارد ، و بهمین نظر بادگیرهای این مناطق کوتاه و دهانه آنرا با نی میپوشانند و شاید یکی از علل بی توجهی به بادگیر ها وجود آب فراوان در رودخانه های پر آب این نواحی است منتهی بر روی تمام خانه های میناب جان پناهی ساخته شده که دیوار آنرا مشبک و با نقوش هندسی می آرایند ، آب انبار در حوزه بندر عباس و نواحی غربی آن معمولا” خارج از 4 فرم نیست .   الف – آب انبارهای کنده شده در کوهستان که سازندگان این نوع آب انبارها در گذشته دور و با استفاده از ابزار دستی ( قلم و چکش ) نقطه ای از کوه را تا عمق بیش از 4 متر کنده و سپس روی آنرا طاق زده اند و دلیل ایجاد آن در نواحی کوهستانی پاکی کوهسار و عاری بودن از آلودگی نواحی مجاور آنست که در فصول باران آب پاک و گوارا به مخزن سرازیر میشود .   ب – آب انبارهای گنبدی گود ، این نوع آب انبارها که عمقی بیش از 9 متر دارند بوسیله بانیان اولیه در محلی دور از شهر یا قریه ایجاد شده و روی چنین محلی گنبدی بارتفاع 6 تا 9 به وجود آمده که برخی از این نوع آب انبارها از نظر حجم در اعداد بناهای ارزنده است و تعداد بیشماری از آنرا هیأت اعزامی به ثبت رسانده است ضخامت اینگونه آب انباردر کف قریب دو متر است که در ارتفاع دو نیم متری زمین ضخامت آن به یک متر بالغ میشود و گنبد از این حد شروع میشود مصالح اینگونه آب انبار ، کلوخه سنگ ، گچ زنده است که بی نهایت مقاوم است .   ج – نوع آب انبارهای صلیبی شکل اینگونه آب انبارها را که در محل 4 برکه مینامند و شامل چهار حفره و بعمق تقریبی 7 متر است که درازای هر بازوی صلیبی آن 10 متر است که در ارتفاع یک متری زمین طاق زده شده است در مرکز صلیب گنبد کوچک و کوتاهی نیز وجود دارد که دریچه های کوچکی برای جریان هوا در رویه چهار طاقی آن تعبیه شده .   د – نوع آب انبارهای کشیده ، این نوع آب انبارها بر عکس چهار برکه ها است به این معنی که مخزن آب غیر از عمق 6 متر ارای قریب به چهار متر نیز هست و معمولا” طول اینگونه آب انبارها به 25 متر میرسد و تعدادی از این نوع آب انبار در حوزه جنوب وجود دارد که هنوز مورد استفاده اهالی است . کلمات کلیدی مرتبط: برای هر تازه واردی که سالها در نواحی مختلف ایران ( غرب ، شمالغرب ، شمال ، شمالشرق ) به بررسی معماری سنتی پرداخته باشد ، ملاحظه ساختمان ها و ویژگیهای معماری بومی این ناحیه خاصه بافت قدیمی شهرهای جنوبی ایران تا حدی اعجاب آور و در عین حال زیبا و با ابهت جلوه میکند . , ,ملاحظه بادگیرهای بلند که با غرور, مقالات مرتبط در این دسته دانلود پاورپوینت طراحی داخلی در معماری سنتی ایران دانلود پاورپوینت بررسی یخچال در معماری دانلود بررسی کتیبه‌هاى ایرانی دانلود پاورپوینت بررسی بادگیر ها پاورپوینت بررسی بادگیر در معماری ایران پاورپوینت آرمان‌گرایی در معماری تزیینی ایران پاورپوینت ایران بعد از اسلام شامل 59 اسلاید قابل ویرایش پاورپوینت تزئینات وابسته به معماری پاورپوینت آشنایی با بناهای تخت سلیمان وآرامگاه کــوروش وکاخ دروازه وبوستان پاسارگاد و کاخ بار عام کوروش و کاخ اختصاصی کوروش پاورپوینت تحلیل مهرازی سرزمین آریاییان قبل از اسلام پاورپوینت بررسی پنج اصل معماری ایران دانلودجزوه فن شناسی معماری ایران دانلود پاورپوینت مهرآب (راز و رمز معماری ایرانی) دانلود تحقیق معماری معاصر ایران دانلود تحقیق شهر فیروزآباد در دوران ساسانیان دانلود تحقیق فلسفه طراحی باغ از 2000 سال پیش از میلاد تا 2000 سال پس از میلاد هفت پنجره به سوی معماری عرفانی پاورپوینت حیاط ایوان طاق گنبد دانلود پاورپوینت مجموعه پاسارگاد پاورپوینت مجموعه پاسارگاد