بنای اولیه مسجد ابهر بر حسب دست نبشته متأخری در محراب مسجد روی کاشی سال 90 هجری نوشته شده است.
از جمله مساجدی که به امر ولید ابن عبدالملک ساخته شده مسجد بزرگ دمشق و
مسجد زیبای مدینه منوره را می توان نام برد نویسنده کتاب مغز متفکر جهان
شیعه در صفحه 248 آن کتاب می نویسد:" ولید روز افتتاح مسجد مدینه با امام
محمد باقر (ع) که در یکی از حجرات مشغول تدریس به طلاب بود ملاقات و
مذاکراتی داشته است. در مجموعه فرهنگ ابهر که سالها قبل بوسیله استاد
نگارنده آقای میر عمادالدین حجازی تألیف شده، درمورد احداث مسجد جامع ابهر
چنین آمده است: در سال 90 هجری محمد ابن ابوبکر وجهی به حاکم ابهر فرستاده
وتاکید می نماید که مسجدی در ابهر بنا گردد و با وجه کافی این مسجد به
اتمام می رسد که مسلمانان پس از فتح ابهر در سال 90 هجری برای ترویج اسلام
وخاتمه دادن به آتش پرستی این مسجد را ساختند. و برابر سنگی که فعلاً به
دیوار نصب است در سنه 888 هجری به امر جهانگیربن علی بن عثمان این مسجد
تجدید بنا گردیده است.
مشجره سلسه الاولیاء سید محمّد نوربخش که بمناسبت جشن نامه هانری کوربن
(Hanri korban) تنظیم و چاپ گردیده است در صفحه 35 می نویسد:" جمال الدین
ابوالفراس بن عبد الوارث ابهری بسال 554 هجری در مسجد جامع ابهر دفن شده
است. عین عبارت اورا می آوریم ( وَ کانَ قَبْرَهُ فِی مَسْجِدِ اَلْجامِعْ
بِاَبْهَرْ سَنَهِ اَرْبَعُ وَ خَمْسَینِ وَ خَمْسِماه ) حال به جرات می
توان اظهار نظر کرد که این مسجد لااقل 863 سال قبل در ابهر موجود بوده و
احتمال سابقه بیشتر از این نیز برای مسجد در قرن اول هجری قمری سخن فراوان
رفته ولی دلیل مستندی ارائه نشده از جمله فرمان مولی علی (ع) به احداث هزار
مسجد واتمام بنای مسجد جامع ری در سنه 152 هـ. ق زمان خلافت منصور عباسی
بدست برادرش مهدی که در مرآت البلدان به آنها اشاره شده. بنظر می رسد که
کتیبه های مساجد قرن اول اسلام دراثر مرور زمان از بین رفته آنچه که آگاهی
داریم اولین مسجد درایران مسجد تاریخانه در دامغان است که سال 321 هـ. ق
مطابق با 675 میلادی احداث گردیده و عبداله رازی در تاریخ کامل ایران خود
این مطلب را ضبط کرده است. بعدها هم ساختن مساجد ودر بیشتر جاها تبدیل
آتشکده ها که مکان مقدسی برای زردشتیان محسوب می شد به مسجد به سایر
شهرهای بزرگ مانند شیراز – قزوین – و تبریز کسری داشته است.
احترام و شوکت علویان افزوده شده تا جایی که حتی خلیفه بغداد نقابایی برای
آنان تعیین کرده ودر قرن چهارم مدتی شریف رضی و پدرش عهده دار چنین نقابتی
در عراق عجم بوده اند.
