بخشی از مطلب
مسجد جامع خوی در شهرستان خوی یکی از شهرستان های استان آذربایجان غربی
واقع شده است. ماده تاریخ سنگ نبشته ای در انتهای دهلیز مسجد "یاغفور و
ودود" است که تاریخ 1323 را مشخص می سازد. در انتهای این کتیبه، تاریخ 1327
قید شده است.
بر اساس منابع بررسی شده، بانی مسجد احمدخان دنبلی، حاکم خوی بوده است.
دیگر ابنیه برجای مانده از او عبارت است از: مسجد خان، کاروان سرای خان،
ارگ احمدخانی، بازار خوی. پس از او، احداث مسجد را حسین قلی خان ادامه داده
و سرانجام به کوشش میرزا یحیی امام جمعه خویی و شیخ محمدعلی محله ای به
اتمام رسیده است.
محمد حسن خان اعتمادالسلطنه، مولف مرآه البلدان، این مسجد را از آثارحسین
خان دُنبُلی دانسته و آن را بنایی بسیار عالی وصف کرده که ناقص مانده و
خراب شده است.محمد امین ریاحی، در کتاب تاریخ خوی آمده که ساخت دو مدرسه در
شرق و غرب مسجد پیش بینی و طبقه اول یکی از آنها ساخته شده بود؛ اما احداث
آن ها به علت انقراض دنبلی ها ادامه نیافت.
بنای مسجد متعلق به نیمه اول قرن سیزدهم هجری قمری و از جمله آثار دنبلی ها
در خوی است. دنبلی ها در فاصله سلطنت نادرشاه افشار تا فتحعلی شاه قاجار
در خوی و شهرهای مجاور آن حکومتی تقریبا مستقل داشتند که در سال 1214، با
لشکرکشی فتحعلی شاه قاجار، این حکومت پایان یافت. ساختمان مسجد تا اوایل
قرن چهاردهم هجری قمری ناتمام مانده بود تا این که در سال 1317 به اتمام آن
اهتمام شد و "مسجد جمعه" نام گرفت.
