معماری
هخامنشیان به دست‌آوردهای ایرانیان هخامنشی در ساخت شهرهای (تخت جمشید،
شوش، هگمتانه)، معابد برای عبادت و گردهمایی‌های اجتماعی (مانند معابد
زرتشتی) و آرامگاه پادشاهان گذشته (مانند آرامگاه کورش) اشاره دارد. از
ویژگی‌های بنیادین این معماری می‌توان به ترکیب خود با عناصر مادها، آشوری،
یونانی و آسیایی اشاره کرد.
میراث معماری هخامنشی با گسترش امپراتوری در حدود ۵۵۰ پیش از میلاد، شروع
شد. با ظهور دومین امپراتوری ایرانی یعنی امپراتوری ساسانی (۲۲۴-۶۲۴
میلادی) سنت‌های هخامنشی با ساخت معابد مخصوص آتش و قصرهای عظیم دوباره
زنده شد.
شاید برجسته ترین ساختاری که تا امروز از این معماری باقی مانده‌است
ویرانه‌های تخت جمشید باشد که توسط پادشاه هخامنشی، داریوش بزرگ برای مصارف
دولتی و تشریفاتی ساخته شد و یکی از چهار پایتخت امپراتوری بود. ساخت و
تکمیل تخت جمشید صد سال به طول انجامید. مشابه این معماری در شوش و هگمتانه
نیز توسط داریوش بزرگ بنا شد که از آن‌ها مانند تخت جمشید برای پذیرایی از
شخصیت‌های برجسته و نمایندگان خارجی، برگزاری مراسم سلطنتی و اسکان
پادشاهان استفاده می‌شد.
