معماری مدرن و فرامدرن کشورهای در حال توسعه از دهه1960
هر ملتی که سبکی را درمعماری پدید آورده، قالبهای مورد علاقه خود را به
منصه ظهور رسانده است که آن معماری نیز، مانند زبان، لباس یا فرهنگ عامیانه
اش، ویژه همان ملت است. تا پیش از سقوط مرزهای فرهنگی در قرن گذشته، در
سرتاسر جهان شکلها و ظرافتهای محلی متایزی در معماری وجود داشت و
ساختمانهای هر محل فرزندان زیبای ازدواج سعادتمندانه ای میان خیالپردازی
مردم و نیاز های حومه شهر بودند.
(Fathy, 1973,p. 19)
معماری مدرن در کشورهای صنعتی پدید آمد؛ جایی که نگرش جهانی پیشرو به طور
موقت گسترش یافت و گروههایی از پیشگامان هنری تلاش کردند سبک مدرن معتبری
را متناسب با شرایط اجتماعی بسرعت در حال تحول پدید آورند. این الگوی حیرت
آور در جای دیگر تکرار نشده؛ اما از نتایج آن در سرتاسر جهان نسخه برداری
شد و اغلب به صورتی غلط به کار رفت. بعلاوه همان طور که قبلاً تأکید کردیم،
از دهه های 1940 و 1950 بود که قالبهای مدرن بر کشورهای کمتر توسعه یافته
تأثیر مطلوبی گذاشت و این قالبها معمولاً دارای ذوق و ژرفای مضمون
شاهکارهای سبک بین المللی نبود. این نگرش کم مایه طراحی مدرن به صورتهای
متعددی انتشار یافت : از طریق توسعه اقتصادی سریع از نوعی که کارکردها،
فناوریها و شرایط شهری را ترویج می کرد و در آنها به نظر می رسید نوعی
معماری مدرن، مقتضی یا اجتناب ناپذیر است. از طریق شیوه مستعمراتی پیوسته
ای که در آن تصویر پردازیهای نوگرایی به صورت علائم کنترل اقتصادی یا سیاسی
خارجی عمل می کرد؛ همچنین ازطریق شستشوی مغزی نخبگان پس از استعمار ( که
در وطن تولد یافته بودند، اما تحصیلات خارجی داشتند) با تصورات و اندیشه
های غربی که به صورت عوامل پیشرو در مقابل دوره پیشتر « عقب گرد و رکود»
تلقی می گردید.
بنابراین عامل اصلی بحران معماری در کشورهای در حال توسعه، شکست در تدوین
اسلوب معماری بود که هم بامعماری مدرن تناسب داشت و هم با شیوه های سنتی.
با جلوگیری از رویداد ناشی از تأثیرات خارجی و تحولات پر آشوب، تظاهر به
اینکه نوسازی رخ نمی دهد و امید به اینکه ساعت زمان از حرکت باز می ایستد
یا حتی به « دوره نابگری» ( کاملاً غیر واقعی) عقب گرد می کند فایده ای
نداشت در عین حال، این احساسات سنتی رقیق اغلب در جستجوی مبهم برای یافتن
«هویت فرهنگی» تکرار می شد، خواه این امر در قالب ملی گرایانه تبیین
گردد، خواه در قالب فرهنگ مآبانه. سنت معماری مورد بحث احتمالاً بناهای
یادبودی اسلامی یا کلبه های چوبی ملانزیایی (Melanesian) را دربر می گرفت؛
اما سنتگرایان هنوز در ناگواریهای همتای متجددشان در اروپای قرن نوزدهم
شریک بودند؛ حتی زمانی که یک «خمیره فرهنگی» مطرح شد که به «عصر طلایی»
یا به دوره دیگری در گذشته مربوط می شد، باز هم مسأله نشان دادن این هویت
اصلی ازدید معماری وجود داشت. از قالبهای پیشین براحتی نمی توان تقلید کرد؛
سوابق گذشته مستلزم تحول به تصویر پردازیهای معنادار حال است
سال 1973 سال پرمخاطرهای برای اقتصاد غرب بود؛ زیرا در این هنگام « بحران
نفت» به اوج خود رسید. درآمدی که به سوی کشورهای تولید کننده نفت سرازیر می
شد با تخصص غرب که استعدادهای حرفه معماری را نیز در بر دشات. مبالده
گردید روندی آرام در تولید غرب ( که اغلب آکنده از طرحهای کاغذی و تحقیقات
نظری بود) با پیشرفت فراوان در ساخت و ساز بخشهای توسعه یافته جهان که در
غرب نادیده گرفته شده بود، انطباق داشت. این رویداد پیمان خوشایند نیروها
نبود؛ مشتریانی که بسرعت ثروتمند می شدند نمیتوانستند برای ظرافتهای فرهنگ
معماری وقت صرف کنند و معماران غربی که به دستاورد مالی چشم می دوختند
ازآداب و سنن محلی بشدت غافلا بودند. فناوری پردامه ای در سواحل خلیج فارس و
حواشی صحرا رواج یافت. این موضوع باکمبود نسبی نمونه های یادبودی و شهری
در منطقه ای اساساً بدوی پیچیده تر گردید. مدلهای مرتبط معدود بود. ارزیابی
...
