هنگامی
ما به فن معماری اسلام پی خواهیم برد که در ساختمانها و آثار اسلامی بررسی
و تحقیق کرده باشیم. یکی از عناصر اصلی این فن که در اسلام جلوه‌گر شده و
زیبائی خاصی به خود گرفته ، ساختمان گلدسته‌ها می‌باشد.
-با ظهور اسلام مساجد گوی رنگ و سنگ را از سایر رقبا ربوده در فن و هنر بی
همتا گشتند.در ابتدا مساجد فاقد مناره بوده موء ذنان در مکانی که دو عامل
مرکزیت و ارتفاع را توئمان داشته اذان می گفتند .
گلدسته یا مؤذنه عبارتست از محلی که مؤذن در آنجا اذان می‌گوید و مردم
را به نماز دعوت می‌کند . مؤذنه دارای نامهای دیگری نیز هست از قبیل:مناره ،
منار و صومعه ، عساس و گلدسته.
-بطورکلی ، مؤذن از همان آغاز اسلام جایگاه مخصوصی داشته ، همچنانکه بلال
در زمان پیغمبر اکرم (ص) بر بلندترین بامهای منازل یا بر روی استوانه‌ای
می‌رفت و اذان می‌گفت.
-در اوائل اسلام بود که مؤذن برروی باره شهر می‌رفت و اذان می گفت وبیشتر این رسم در شهر دمشق معمول بود.
-ناگفته نماند که مؤذنه در آغاز صورت ساده‌ای داشته و تدریجاً تکامل یافته
یعنی در اول مؤذنه دیواری بلند یا برج‌مانند بود که مؤذن بر روی آن می‌رفت و
اذان می‌گفت. کم‌کم به اطراف آن برج دیوار یا نرده ای کشیدند بروی آنها
سایه بانی قرار دادند و پس از مدتی این فکر پیدا شد که بهنگام مغرب چراغی
در مؤذنه روشن سازند تا هم علامت فرارسیدن وقت نماز باشد و هم مردم بدانند
که مسجد در چه نقطه‌ای قرار گرفته و تدریجاً روشن نگهداشتن مؤذنه سنتی شد
بطوریکه در سرتاسر بلاد اسلامی در مواقع اعیاد در مؤذنه چراغ‌های فراوانی
روشن می‌کرد و در مغرب‌زمین از مساجد هنگام غروب آفتاب پرچمی در مناره
برمی‌افراشتند.
مباحث مطرح شده درداخل این پاورپوینت:
عملکرد مناره
معماری مساجد اولیه
تاریخچه مناره
شیوه ساختمانی مناره و عناصر معماری
موقعیت موذنه
مصالح مورد نیاز درساختمان مناره
شکل مناره‌ها
نحوه تزئین گلدسته
ریشه مناره‌ها در ایران
مناره‌های سلجوقی
مناره‌های ایلخانان
مناره‌های تیموری و صفوی
فهرستی از مناره‌ها و میل های تاریخی ایران از قرن پنجم تا سیزده هجری
نمونه ای ازمطالب قرارگرفته درداخل این پاورپوینت:
مناره یا منار به معنای جای نور است و به بنای بلند و کشیده اطلاق می شود
که عموماً کنار بناهای مذهبی مانند مدارس, مساجد, و مقبره ها ساخته می
شدند.
قبل از اسلام از منار برای راهنمایی استفاده می کردند که گاهی نیز معرف
وجود آتشکده و آتشگاههای بزرگ بود و به آن میل می گفتند(مانند میل نورآباد,
میل فیروزآباد).
در دوره اسلامی احداث مناره گسترش بیشتری یافت. یکی از قدیمیترین مناره ها
متعلق به مسجد جامع دمشق است. از دیگر مناره های باقیمانده اوایل اسلام می
توان به مناره مسجد اشاره کرد.
اگرچه معلوم نشده که قدیمیترین مناره در ایران در کدامیک از بناهای مذهبی
ساخته شده, ولی منار مسجد جامع سمنان و دامغان را می توان از قدیمترین
مناره های ایران دانست. لازم به یادآوری است که در آغاز مناره ها عموماً به
صورت منفرد در مجاورت مساجد ساخته می شدند, ولی از دوره سلجوقی به بعد
بتدریج مناره ها به صورت زوجی بر سر در ورودی و یا بر ایوان اصلی احداث
گردید(مانند مسجد جامع اصفهان, مدرسه دو منار گلشن طبی).
از نظر معماری مناره ها از سه قسمت اصلی پایه, ساقه یا بدنه و کلاهک یا تاج
و بخشهای پلکان و نورگیر تشکیل می شود. مناره ها به اشکال استوانه ای,
مخروطی و چند ضلعی ساخته شده اند. مناره ها در آغاز احداث بسیار ساده و
عاری از تزیینات بودند, ولی بتدریج همانند دیگر عناصر معماری با تزییناتی
چون آجرکاری, کاشیکاری, مقرنس و کتیبه آراسته شدند. مصالح ساختمانی مناره
ها از آجر و سنگ بوده است. مناره ها برای استحکام بخشیدن و جلوگیری از رانش
بنا ساخته می شدند.
