هنر در هندوستان
فهرست مطالب
عنوان......................................شماره صفحه
موضوع: هنر در هند 1
فصل اول: هنر هندوستان 6
هنر هندوستان 9
هنر دره سند هند 10
چهار مرکز عمده تمدن باستانی هند : 10
اثارهنری مکشوف دردره سند به پنج گروه عمده تقسیم میشوند: 11
معماری و پیکر تراشی آغازین:سلطه آیین بودا 20
پرستشگاه غاری 22
استوپا 23
استوپای بزرگ. دهکده سانچی. پایان ساختمان در سده نخست ق. م. 26
نقش برجسته از استوپا. آماراواتی، سده‌های نخست تا سوم میلادی. موزه گیمه. پاریس. 26
رستاخیز آیین هندو 26
معماری و پیکر تراشی 26
آواتار گراز ویشنو. غار V در اودایگیر. مادهیا پرادش. 28
نقشه ساختمانی و نمای معبد غاری، کارلی، حدود 50 میلادی. 29
زوج عاشق، نمای معبد غاری، کارلی، حدود 50 میلادی. 30
داخل معبد کنده کاری شده غاری. کارلی، حدود 50 میلادی. 31
تاج محل 31
باغ و آب نمای تاج محل اگرا هند 33
دروازه ورودی تاج محل اگرا هند 33
سردرب ورودی تاج محل 34
شیوا در مقام مهادوا (خلاقیت)، در معبد غاری، جزیره الفانتا، سده ششم میلادی. 35
بودای نشسته، قندهار، اواخر سده اول میلادی، نگارخانه هنری دانشگاه ییل. 35
شیوار رقصان. نقش برجسته از معبد غاری، بادامی، سده ششم میلادی. 36
معبد موکتار، بهووانشوار، اوریسا، حدود 950 میلادی 37
معبد ویشنو، دئوگیری، نمای جانبی، اوائل سده ششم میلادی 38
معابد کنده کاری شده از سنگ، مهابالیپوترام، سده هفتنم میلادی 38
دروازه شرقی، دهکده سانچی، نمای روبرو، پایان بنا در سده نخست ق.م. 39
بودای نشسته، سارناته، سده پنجم میلادی، موزه باستان شناسی، سارناته 40
بودای نشسته، ماتهورا، سده های دوم تا سوم میلادی. موزه باستان شناسی کرزون، موترا. 41
نقش تمام برجسته با رقصندگان و نوازندگان، اورنگ آباد، سده ششم میلادی 42
فصل دوم: هنردوره پیش از آریائیان در هند 43
(تصویر 1-5) 45
(تصویر 2-5) 47
هنر و تمدن سرزمین هند را به طور اجمال می توان به 3 دوره تقسیم کرد. 47
الف : هنردوره پیش از آریائیان : 48
(تصویر 4-5) 49
(تصویر 5-5) 50
(تصویر 6-5) 50
(تصویر2- 6-5) 51
فصل سوم: هنرهند در دوره آریائیان در هند 53
هنرهند در دوره آریائیان : 54
(تصویر7-5) 55
(تصویر8-5) 56
(تصویر9-5) 57
این سه ایزد، که خدایان اصلی تثلیث هندویی را تشکیل می دهند : 57
(تصویر10-5) 58
(تصویر11-5) 59
(تصویر12-5) 60
(تصویر13-5) 61
فصل چهارم: هنر هند در دوره اسلامی 62
(تصویر14-5) 65
(تصویر15-5) 65
(تصویر16-5) 67
(تصویر17-5) 69
(تصویر18-5) 70
فصل پنجم: تاریخچه فرشبافی در هند 72
« تاریخچه فرشبافی در هند » 73
۱) دوران پادشاهی بابر و همایون 74
) اکبرشاه(۱۶۰۵ ـ ۱۵۵۶) 75
۳) جهانگیر شاه (۱۶۱۷ ـ ۱۶۰۵) 77
۴) شاه جهان (۱۶۵۸ ـ ۱۶۲۸) 78
● «جغرافیای فرشبافی وروشها» 79
نقاشی هند فرسکوهای آجانتا 85
فصل ششم: موسیقی هند 89
موسیقی 90
فصل هفتم: مجسمه‌سازی در هند 95
مجسمه‌سازی 96
منابع: 102
فصل اول: هنر هندوستان
شبه قاره هند سرزمینی است با تمدنی بسیار قدیمی و هنری بسیار غنی که به
سرزمین عجایب معروف است. این هنر تمدن همزمان با تمدن های مصری، سومری،
آشوری، کلدانی، ایرانی، یونانی ایجاد گردیده است که در بعضی از شاخه ها نیز
وجوه مشترکی با این تمدن ها نیز داشته و از هزاره سوم قبل از میلاد قابل
بررسی می باشد.
این تمدن، بیشتر در اطراف بخش علیای دره سند( Indus Valley Civilization )
مربوط به سه هزار سال پیش از میلاد متمرکز بوده و مناطق موهنجودارو و
هاراپا در پاکستان امروزی از مناطق اصلی گسترش این فرهنگ بودند. اخیراً هم
مراکز مهم دیگری در این فرهنگ در کالیبانگان واقع در هند و نزدیکی کراچی در
پاکستان دیده شده است.
در کاوشهای بومی نام برده تمدنهایی بسیار عظیم و خوش ساخت را شاهد هستیم.
معماری پیشرفته ، تندیسهایی زیبا ، مهرهایی حکاکی شده وجواهراتی زیبا
وکتابی به نام ریگ ودا معروف به انجیل هند مربوط به۱۰۰۰ سال ق.م. اطلاعات
بسیار خوبی را به محقق معرفی می نماید. یکی از منحصر ترین انواع معماری،
حفر معابد بزرگ در دل سنگهای یک پارچه است.
در این معابد بخوبی سنت های تصویر سازی هندی را میتوان ارزیابی وشناخت
.سنتهاس تصویری که بعدا با امیخته شدن با یافته های نگارگری ایرانی عصر
طلایی فرش هند را رقم میزنند. از دیگر ابتکارات هنرمندان هندی استفاده از
قوسهای نعل اسبی و طاق های افقی است و از دیگر موارد لازم به ذکر استفاده
بجا و پر حجم از مجسمه های زیبا در این معابد است.
عصر گوپتا(Gupta ) یعنی قرون دوم تا چهارم میلادی عصر طلایی هنر هند است و
در ادامه شاهد تحولات عظیمی در هنر هند هستیم . از قرن دوازدهم به
بعدتاثیرات تمدن اسلامی برهنر شروع می شود . اوج این تحولات در قرون ۱۶ ۱۷
در دوره شاهان گورکانی ویا حکومت مغولان تیموری است . در این زمینه بوجود
آمدن سبک راجپوت (Rajput ) در نقاشی و سبک فرشبافی ایرانی در هند ، ساخت
بنای عظیم و زیبای تاج محل، بنایی با شکوه و مرمرین که به دستور شاه جهان
به عنوان مقبره همسرش ساخته شد ، از شاخصه های این عصر هستند.
البته اشکارا این تحولات به کمک هنر مندان ایرانی در دوره گورکانی به انجام
می رسد. ذکر فلسفه و استتیک و جهان بینی هنرمند هنر هندی از مجال این
مقاله خارج بوده و فرصتی دیگر را طلب می نماید.
شبه قاره هند به لحاظ جغرافیایی، فقط از جانب شمال به خشکی قاره آسیا وصل
بوده و در کل در جنوب آسیا و شمال اقیانوس هند و جنوب غربی چین و شرق
پاکستان ،۵۹۰/۲۸۷/۳ کیلومتر وسعت دارد. از همین دروازه شمالی بود که دو
دوره های تاریخی مختلف تمدن هند رشد نمود و هم مورد تاخت و تاز مهاجمان و
غارتگران فرهنگ و منابع طبیعی قرار گرفت.
هنر هند را در کل هنری مذهبی و آیینی و سرشار از تأثیرات طبیعت می توان عرض
یابی نمود. این هنر قبل ازتاثیرکشورهای مغرب زمین در قرن ۱۸، هنری کاملا
در خدمت مذهب بود و خدایان آیین های مختلف از عناصر اصلی این هنر است . می
توان گفت هیچ سرزمینی به اندازه هند و آیین های و مسلک های مختلف مذهبی
بهره نبرده است . هنرمند هندی با رعایت اصول و قواعد اصلی بومی ، بیشترین
آثار هنری دنیا را به لحاظ تعدادآثار خلق شده داشته است.
صادرات در هند چیز جدیدی نیست ومیان دربارهای هندی وروم باستان روابط تجاری
فراوانی وجودداشته است ،که شامل بافته های مرغوب ،پارچه های نازک تورمانند
معروف به "muslin" وپارچه های پنبه ای ، عاج ، ،سنگ های قیمتی و...بوده
است .صادرات پارچه در هند براساس ثبتیات جغرافی دان یونانی استرابوStrabo
(۶۳ق.م تا ۲۰ ب.م) ومنبعی نوشته شده در قرن اول میلادی به نام Priplos ،
گجرات را به عنوان یک مرکز مهم تولید وصادرات پارچه معرفی میکنند.
یافته های موهنجو دارو تکنولوژی پیشرفته ای از رنگرزی دندانه ای را نشان
میدهد که از هزاره دوم قبل از میلاد در هند شناخته شده بود.همچنین استفاده
از چاپ قالبی در هند به ۳۰۰۰قبل از میلاد برمیگردد که مورخان، هند را خانه
اصلی چاپ پارچه قلمداد کرده اند .صادرات پارچه به چین در چهارصده قبل از
میلاد محرز شده است
هنر هندوستان
هنر هندوستان یا هنر هندی به کارهای هنری هندیان اطلاق میگردد که در فاصله
زمانی بین هزاره سوم قبل از میلاد تا دوران مدرن به وجود آموده است.به
باور دانشمندان و صاحب نظران عرصه هنر هنر هندی هنری مزین و به غایت اراسته
به حساب می آید که این نوع از آراستگی در طول زمان و رفته رفته بصورت
قانونی برای این رویه درآمده و جنبه های گسترده و آزادی بیان وسیعی در گونه
هنری ایشان دیده میشودودیگر ویژگی بارز هنر سرزمین هند میل به طراحی است
که به عنوان بارزترین وجه شناخته شده و چه در هنر مدرن و چه در هنر سنتی
میتوان نمودهای آنرا به عینه دید. دامنه وسیع هنر هندی با تاریخ
فرهنگی،مذهب و فلسفه ایشان درهم تنیده است که درهمین راستا تولید و حمایت
هنری را در بافت اجتماعی و فرهنگی سبب گشته است. هنر هندی را میتوان به این
دورانها دسته بندی کرد. دوران باستان(۳۹۰۰قبل از میلاد تا۱۲۰۰میلادی)
استیلای اسلامی(۱۱۹۲تا۱۷۵۷میلادی) دوره ی استعماری(۱۷۵۷تا۱۹۴۷میلادی)
هنر دره سند هند
حدود4000سال(ق- م) اقوامی نیمه دوره گرددر هر دو سمت شرقی وغربی نجد ایران
زندگی ده نشین اختیار کردند. انها که در مشرق ایران یعنی در خاک هندوستان
وبه طور اخص دردره سند وناحیه پنجاب مستقر شدند در حدود3000ق م به ساختن
سفالینه‌های منقوش با تصاویر زبده نمای خلا صه و ساده شده جانوران و نیز
گونه ای خط صورتنگاشت ابتدایی دست یافتند و به تدریج میراث فرهنگی خودرادر
قسمت علیای رود سند و خطه بلوچستان گسترش دادند که طبعا با گذشت زمان به
شاخه هایی رویش یافت ومسلما در مسیر یکی ازاین انشعابات بوده است
چهار مرکز عمده تمدن باستانی هند :
1) موهنجودارو و هاراپا(که بزرگتر و محققا دو پایتخت بود ه اند)
2)لوتال و چانهودارو(بس کوچکتر)در اغاز هزاره دوم ق م به وجود امدند. در
همان هزاره دوم ق م فلزکاری با مس ومفرع در میان ساکنان دره سند معمول شد
وتمدنشان به پایه شهرنشینی پیشرفته ای اعتلا یافت واز حدود 1100ق م (تا
750ق م)اهن نیز به کار گرفته شد. دران زمان دره سند می‌بایست دارای اب
فراوان و جنگلهای انبوه بوده باشد. خانه‌های شهری به طور عمده با خشت پخته
برای جرز وبدنه وچوب برای کف و پلکان وبام ساخته می‌باشد. درموهنجودارو
بارودارومشرف بر شهر باخزینه حمام وبنای مدرسه ای که متحملا متحوا و
کاربردی ایینی می‌داشت برپاشده بود. شارعهای پهن باکویهای جانبی وکوچه‌های
فرعی عموما به طورعمودبرهم ساخته می‌شدوخانه ها نیزچهارگوش قائم ودر حیاطی
محصوربودند:درحالی که اقامتگاههای بزرگتر حمام خصوصی وسردخانه ومجرای
فاضلاب داشتند. اماشگفت اینکه دران ساختمانها اثری اززینتکاری جسمی یارنگی
یافت نشده است. موضوع شایان توجه این است که می‌بینیم به هر حال شهرهای
نامبرده بخصوص موهنجودارو وهاراپا براساس نقشه ای هندسی وسامان یافته
بنیانگذاری شده اند. باانکه مدارک و یافته‌های بسیاررواج مسافرت وتجارت
رامیان تمدنهای دره سندوجلگه دجله و فرات به تایید می‌رسانند لیکن درمقایسه
مشاهده می‌شودکه ساکنان دره سند شاید به سبب حاکمیت مقررات و ضوابطی سخت
دران جامعه بسیارمحافظه کارتروکم پویش ترازساکنان بین النهرین بوده
اندزیرامی بینیم که باگذشت زمانی نزدیک به1500سال خیابان بندی شهری ونمای
بیرون خانه‌های خودرایکسان نگاه داشتند ودرساختن نیزه وشمشیر همان تیغه‌های
پهن کهن رابه کاربردند وازمهرهای مسطح وچهارگوش خوددست بر نداشتند وحال
انکه اقوام بین النهرین دران مدت زمان به خواص تویزه مرکزی(رگه برجسته
قوس)درطاقزنی با آجرپی برده ونیز مهرهای استوانه ای راجانشین مهرهای مسطح
وچهارگوش کرده بودند.
