آشنایی با معماری عیلام و ماد
موقعیت جغرافیایی ایلام
سرزمین ایلام دشت خوزستان و مناطق کوهستانی زاگرس را در بر می گیرد. این
منطقه به منزله دروازه نجد ایران بر سر راه غرب و در عین حال در امتداد
طبیعی بین النهرین سفلی در شمال خلیج فارس قرار دارد.
اطلاعات ناقص جغرافیایی از سرزمین ایلام از کمبود مدارک مکتوب و عدم شناخت
تمامی سرزمین های این امپراتوری ناشی می شود. در متون باستانی به شهر های
ایلامی اشاره شده است که محل دقیق آنها را نمی توان با صراحت تعیین کرد.
وسعت جغرافیایی ایلام در منابع باستانی، همیشه یکسان یاد نشده است.
متون و نقوش برجسته بدست آمده حضور امپراتوری ایلام را در سرتاسر خوزستان،
از جنوب تا بوشهر (لیان باستان) و از شرق تا مرودشت (انشان باستان، تل
ملیان) را نشان می دهند. در زمان هایی از تاریخ این سرزمین، ایلام بر نواحی
از بین النهرین نیز حاکمیت یافت.
آثار بدست آمده از حفریات تپه یحیی و شهداد ، شهر سوخته و تل ابلیس،
گستردگی نفوذ تمدن ایلامی را در شرق و جنوب شرقی ایران نشان می دهد. حتی
یافت نمونه خط آغاز ایلامی در تپه سیلک کاشان، نفوذ فرهنگی ایلام را در
فلات مرکزی به اثبات می رساند.
بنابراین بر حسب تقسیمات سیاسی امروز، ایلام سرزمین های خوزستان، فارس، بخشهایی از استان کرمان، لرستان و کردستان را شامل می شد.
2. پیشینه پژوهشهای باستان شناسی در جنوب غربی ایران
اولین کاوش ها در شوش و خوزستان در نیمه قرن نوزدهم، توسط ویلیام کنت لفتوس
انگلیسی انجام شد و پس از آن هیئت های فرانسوی، در پی واگذاری امتیاز
انحصاری کاوش های شوش به فرانسویان از طرف پادشاه وقت ایران در سال 1895م،
کاوش های خود را در این منطقه آغاز کردند.
بر اساس این امتیاز مظفرالدین شاه حق انحصاری فعالیت های باستان شناسی در
ایران را به مدت 60 سال به فرانسویان اعطا کرد و این هیئت ها در آغاز با
آزمون و خطا، به گنج یابی صرف برای پر کردن تالار های موزه اوور مشغول
شدند. اشخاصی مانند ژاک دمورگان، مارسل دیولافوا، آندره گدار، رولان
دومکنم از فرانسویان نام آشنایی هستند که به کاوش در شوش و خوزستان
پرداختند. ولی در این میان کاوش های رومن گیرشمن، دارای اصول علمی تری بود
که منجر به کشف شهر سلطنتی دور اونتاش در تپه چغازنبیل شد.
