مقدمه:
. بازدید از زمین و ریشه کنی
قبل از شروع هر نوع عملیات ساختمانی باید زمین محل ساختمان بازدید شده و
وضعیت و فاصله ی آن نسبت به خیابان ها و جاده های اطراف و همچنین چگونگی
دسترسی به خیابان های اصلی مورد بازرسی قرار گیرد. بعد از بررسی های کافی و
در صورت نبود مشکل اقدام به آغاز پروژه می نماییم. در این بررسی ها باید
دقت شود تا ما مشکلی از لحاظ ورود و یا خروج ماشین آلات نداشته باشیم و
ضمنا جای کافی برای مصالح پای کار فراهم کنیم. سپس نسبت به ریشه کنی( کندن
ریشه های نباتی که ممکن است در زمین روییده باشند ) اقدام می شود و خاک های
اضافی به بیرون حمل گردد و بالاخره باید شکل هندسی زمین و زوایای آن کاملا
معلوم شده وبا نقشه ساختمانی کاملا مطابقت داشته باشد
2. پیاده سازی نقشه
پس از بازدید محل وریشه‌کنی ، نوبت به پیاده کردن نقشه بر روی زمین می شود.
منظور از پیاده کردن نقشه یعنی انتقال نقشه ساختمان از روی کاغذ بر روی
زمین به وسیله ابزار آلات در دسترس با ابعاد اصلی به طوری که محل دقیق پی
ها و ستون ها و دیوار ها و عرض پی ها روی زمین به خوبی مشخص باشد. باید دقت
داشت که این مرحله یکی از مهمترین مراحل ساخت می باشد چرا که کوچکترین
اشتباهات در این مرحله قابل صرفنظر نبوده و اگر این خطا ها از مقدار مجاز
آیین نامه ای بیشتر باشد ، باید اقدام به تخریب کل ساختمان کرد. حال برای
پیاده کردن نقشه دو راه داریم اگر ساختمان مهم و بزرگ بود می بایست از
دوربین های نقشه برداری استفاده شود ولی برای پیاده کردن نقشه ساختمان های
معمولی و کوچک از متر و ریسمان بنایی می توان بهره برد که دقت لازم برای
کارهای معمولی را دارند. برای پیاده کردن نقشه با متر و ریسمان کار ابتدا
باید محل کلی ساختمان را روی زمین مشخص نموده و بعد با کشیدن ریسمان کار به
یکی از امتداد های تعیین شده و ریختن گچ ، یکی از خطوط اصلی ساختمان را
تعیین کرد و بعد خطوط دیگر را با همین روش مشخص می کنیم . البته برای ایجاد
زاویه ی قایمه می توان از اعداد فیثاغورثی بهرا برد مانند اعداد 3و4و5 که
در آن دو تای اولی اضلاع جانبی اند و عدد آخر که از همه بزرگتر می باشد
مقدار عدد وتر می باشد
عرض و طول و عمق پی ها کاملا بستگی به وزن ساختمان و قدرت تحمل خاک محل
ساختمان دارد در ساختمان های بزرگ قبل از شروع کار بوسیله آزمایشات مکانیک
خاک قدرت مجاز تحملی زمین را تعیین نموده واز روی آن محاسبات ابعاد پی را
تعیین می نمایند ولی در ساختمان های کوچک که آزمایشات مکانیک خاک در دسترس
نیست باید از مقاومت زمین در مقابل بار ساختمان مطمئن شویم . اغلب مواقع
قدرت مجاز تحملی زمین برای ساختمان های کوچک با مشاهده خاک پی و دیدن طبقات
آن و طرز قرار گزفتن دانه ها به روی همدیگر یا با ضربه زدن به وسیله کلنگ
به محل پی قابل تشخیص می باشد .
3. گود برداری
در این قسمت از عملیات اقدام به خاکبرداری محل نقشه می شود تا به خاک بکر
رسید. انجام این عمل به آن علت است که همانطور که گفتیم زمین ، بار کلی
ساختمان را تحمل می کند لذا باید پی ها بر روی یک سطح محکم و بدون رانش
قرار بگیرد تا در آینده پس از اتمام پروژه و در نتیجه ی بارگذاری ، پی ها
نشست بیش از حد نداشته باشند و یا اینکه نشستهای متفاوت داشته باشند. البته
اگر زمین موجود ، بدون خاکبرداری ، بکر باشد ، باز هم باید اقدام به
گودبرداری کرد. این عمل بدان علت است که همانطور که می دانیم پی از قسمتهای
مهم سازه می باشد. و جنس آن از بتن می باشد همانطور که می دانیم بتن از دو
المان آرماتور آهنی و ملات سیمان ماسه شن تشکیل شده است. آهن در مقابل
سولفاتها و موادی همچون کلر و آب حساس است و در صورت وجود این عوامل در
کنار آهن ، آهن زنگ زده و مقاومت فشاری و کششی خود را از دست می دهد.
همچنین ملات سیمان هم در مقابل آب ضربه پذیر است و مقاومت خود را از دست می
دهد. بنابر این سطح زیرین پی ها باید حداقل 1.5 الی 2 متر پایین تر از
تراز کف زمین باشد.
در موقع گودبرداری چنانچه محل گودبرداری بزرگ نباشد از وسائل معمولی مانند
بیل و کلنگ و فرقون ( چرخ دستی ) استفاده می گردد , برای این کار تا عمق
معینی که عمل پرتاب خاک با بیل به بالا امکان پذیر است ( مثلاً 2 متر ) عمل
گود برداری را ادامه می دهند و بعد از آن پله ای ایجاد نموده و خاک حاصله
از عمق پائین تر از پله را روی پله ایجاد شده ریخته و از روی پله دوباره به
خارج منتقل می نمایند . برای گود برداری های بزرگتر استفاده از بیل و کلنگ
مقرون به صرفه نبوده و بهتر است از وسایل مکانیکی مانند لودر و غیره
استفاده شود . در این گونه موارد برای خارج کردن خاک از محل گود برداری و
حمل آن بخارج کارگاه معمولاً از سطح شیبدار استفاده می گردد . بدین طریق که
در ضمن گودبرداری سطح شیبداری در کنار گود برای کامیون و غیره ایجاد می
گردد که بعد از اتمام کار این قسمت بوسیله کارگر برداشته می شود .
استفاده از دیوارهای مانع :
چون ایجاد شیب مورد لزوم موجب کار اضافی برای حمل خاک بیشتر به خارج و
انتقال مجدد آن بعد از ساختن دیوار مورد لزوم به پشت دیوار می باشد لذا
برای جلوگیری از پرداخت هزینه بیشتر و عدم انجام کار اضافی در موقع
گودبرداری در زمینهای سست بعضی وقتها در صورت امکان اقدام به ایجاد
دیوارهای مانع می نمایند که در اینجا از نوع چوبی می باشد .
4. پیاده کردن محل پی ها و شناژها و آرماتور گذاری
بعد از گود برداری و مشخص نمودن محل پی ها و شناژ های رابط پی ها ابتدا در
محل های مورد نظر در حدود 40 تا 50 سانتی متر ملات آهک و شفته ریخته می شود
. شفته مخلوطی است از خاک مناسب و آهک شکفته و آب . ( خاک مناسب برای شفته
خاکی است که قطر دانه های تشکیل دهنده آن از لحاظ بزرگی و کوچکی متفاوت
بوده به طوری که دانه های ریزتر فضای خالی بین دانه های درشت تر را پر
نموده و در نتیجه جسم متراکم و توپری بدست می آید . ) بعد از شفته ریزی ،
در حدود 5 الی 10 سانتی متر بتن مگر روی آن ریخته می شود به این بتن ، بتن
لاغر هم گفته می شود چرا که بتنی است که سیمان آن نسبت به سایر بتن ها کم
بوده و در حدود 100 الی 150 کیلو گرم در متر مکعب می باشد. این کار به دو
دلیل انجام می شود. اول آنکه حد فاصلی بین بتن اصلی و خاک می باشد دوم آنکه
سطح پی را با این بتن رگلاژ می نمایند تا بتن اصلی پی روی سطح صافی قرار
گیرد .
بعد از این مرحله بر حسب اینکه پی از چه نوعی باشد مطابق با نقشه آرماتور
چینی صورت می گیرد . آرماتور چینی در پی های منفرد به این صورت انجام می
گیردکه تک تک پی ها از روی نقشه دقیقا مطالعه شده و طول آرماتور ها و شماره
آرماتور ها دقیقا مشخص می شود ( تمامی آرماتورها در ساختمان های بتنی
آجدار می باشد ) سپس بوسیله قیچی و آچار های مخصوص مطابق نقشه آرماتور ها
را بریده و خم می کنند . برای پی های منفرد یک ردیف آرماتور به صورت شبکه
ای در زیر فنداسیون قرار داده می شود که آرماتور های هر ردیف شبکه را به
وسیله سیم مفتول ( نمره 4 یا 6) به آرماتور های ردیف دیگر شبکه متصل می شود
. به دلیل اینکه مقاومت فشاری بتن خوب بوده و مقاومت کششی آن در حد مطلوب
نمی باشد و با توجه به اینکه در پایین پی منفرد کشش اتفاق می افتد لذا شبکه
آرماتور را در پایین قرار می دهیم . همچنین از شناژهایی هم ، جهت اتصال
فنداسیون های مجاور به هم استفاده می کنیم . علت اجرای شناژ این است که پی
ها به هم متصل شده و در مقابل بارهای افقی مانند باد و زلزله ایمن شوند.
باید توجه داشت که هر پی باید حداقل توسط دو شناژ عمود بر هم مهار شود. در
صورتی که یکی از فنداسیون ها در محیط اطراف ساختمان قرار گیرد شناژی که
برای اتصال این فنداسیون به فنداسیون دیگر که در محیط نیست به کار می رود
قویتر از بقیه شناژ ها انتخاب می شود. این اقدام بدان علت است که چون ستون
وارد بر این پی های محیطی به دلایل معماری نمی تواند در وسط فنداسیون قرار
گیرد و باید در کناره آن قرار گیرد ، در این صورت بر قسمت بالایی شناژ رابط
نیروی کششی بیشتری وارد می شود و به همین دلیل این قسمت از شناژ قویتر
انتخاب می شود و معمولا در این شناژ ها تعداد آرماتور های بالایی بیشتر از
تعداد آرماتور های پایینی می باشد ( معمولا 3 به 5 ) . علاوه بر آرماتور
های شناژ ، آرماتور های ریشه ستون ها نیز قبل از بتن ریزی کار گذاشته می
شود . طول این این ریشه ها معمولا 1.2 متر یا بیشتر انتخاب می شود. در قرار
دادن این آرماتور ها با دقت فوق العاده زیادی کرد و فاصله آکس به آکس ستون
ها و ردیف آن ها باید کاملا مطابق با نقشه باشد . ( امتداد ستون ها باید
با دوربین یا ریسمان کار کنترل شود ) چون آکس ستون های طبقات باید در یک
امتداد قایم قرار گیرند و در صورتی که دو ، سه سانتی متری اشتباه شود این
اشتباه تا آخرین طبقه ساختمان ادامه پیدا می کند.
